.png)
ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑτου Κώστα Τσιλιαντού
Είναι μια σχετικά νέα επιστήμη με κύριο εκπρόσωπο τον Χούσερλ, που διδάσκει πως ό,τι υποπίπτει στις αισθήσεις μας είναι «φαινόμενα», επειδή έτσι «φαίνονται» άμεσα στη συνείδησή μας. Πίσω του υπάρχει κάτι άλλο που δεν φαίνεται. Τι υπάρχει λοιπόν, ρωτούμε;
Μόνον όταν η γνωσιολογία αποσαφηνίσει ποιες προϋποθέσεις είναι αναγκαίες για να έχει νόημα η αμφιβολία ,τότε η ερώτηση δικαιώνει την ύπαρξή της.
Για παράδειγμα, το κουπί της βάρκας στο νερό φαίνεται σπασμένο. Είναι «φαινόμενο.» είναι μια φάση της πραγματικότητας. Πίσω του υπάρχει κάτι άλλο, που δε φαίνεται.
Η επιστήμη για να δικαιώσει την ύπαρξή της πρέπει να αποσαφηνίσει κάτω από ποιες προϋποθέσεις οι αμφιβολίες μας και η ερωτήσεις μας είναι αναγκαίες.
Προχωρώ παίρνοντας αφορμή από το κουπί. Ό,τι βλέπομε με την όραση είναι μό νο φαινόμενα; Μήπως υπάρχουν και κάποια σήματα από μια πραγματικότητα που βρίσκεται πίσω από αυτά; Πχ αν είχαμε την όραση του αετού, ή του φιδιού, ή του βοδιού, ή την όσφρηση του σκύλου, πώς θα βλέπαμε άραγε τον κόσμο, ή ποιες άλλες μυρουδιές θα οσφριζόμαστε.
Κάποιο! Διότι είναι το φως λευκό, όπως το αντιλαμβανόμαστε; Ή είναι ταυτόχρονη παρουσία όλων των χρωμάτων . Και τι θα πεί φως; Στη φύση μόνον ηλεκτρομαγνητικές κυμάνσεις υπάρχουν , που εμείς τις βλέπουμε σαν φως. Υπάρχει μαύρο χρώμα; Όχι λέει η ψυχολογία. Το μαύρο είναι στέρηση του φωτός! Φωτίστε το πράσινο χρώμα με κόκκινο φως και θα το δείτε μαύρο.
Από τον κόσμο των ήχων , όπως και του φωτός ένα μόνο τμήμα βλέπομε ή ακούμε. Για την ακοή οι δονήσεις πρέπει να είναι 16 σε 1΄΄. Ο βαθύφωνος όμως βγάζει δονήσεις 85 σε 1΄΄. Και η σοπράνο1024! Τι ακούμε,λοιπόν;
Αν το εσωτερικό των αφτιών μας καταστεί δυνατόν να συνδεθεί με το οπτικό εγκεφαλικό μας κέντρο και ο αμφιβληστροειδής χιτώνας συνδεθεί με το ακουστικό νεύρο και με το ακουστικό εγκεφαλικό κέντρο, τοτε, σύμφωνα με το νόμο του Muller, θα ακούγαμε τον ήλιο και θα βλέπαμε τον κεραυνό! (Ψυχολογία Παπανούτσου).
Αν προχωρήσουμε σε γεγονότα και καταστάσεις κα ι κάνουμε θεωρητική αξιολόγηση και γενίκευση, όταν δηλαδή φθάνουμε στον νοητό κόσμο, πως μπορούμε να είμσστε βέβαιοι για την ορθότητα των κρίσεών μας;
Τι έβλεπε ο Όμηρος στα ιστορικά (επικά για εκείνον) συμβάντα; Να ανακατεύονται οι θεοί με τους θνητούς, να παίρνουν μ έρος στις μάχες μαζί τους, ‘αλλοι με τους μέν, άλλοι με τους δέ. Οι ήρωες να ζητούν τη βοήθεια των θεών, γιατί τους προσφέρουν πλούσιες θυσίες και τάματα. και οι θεοί να βοηθούν αναλόγως. Δίνω για να πάρω. Παίρνω αλλά και θα δώσω για να ξαναπάρω.
Κάπου όμως καιροφυλαχτεί και η Μοίρα. Αυτήν δεν μπορούν ούτε και οι θεοί να την ανατρέψουν. Δε θα μπορέσει ποτέ ο Δίας να σώσει τον γυιο του Σαρπηδόνα από το θάνατο, ούτε ο Απόλλωνας να σώσει τον ‘Εκτορα, ούτε η Αθηνά τον Αχιλλέα. Τους βοηθούν όμως και oi δύο, ώσπου να έρθει το τέλος, που τους έχει ορίσει η Μοίρα. Μια πραγματικότητα τότε, που σήμερα για μας δεν υπάρχει.
Τι έβλεπε ο Ηρόδοτος; Υπάρχει προδιαγραφή, μας λέει στο επεισόδιο με τον Κροίσο, στον άνθρωπο και προπατορικό αμάρτημα.Το σφάλμα ενός προγόνου το πληρώνει κάποιος απόγονος. Οι θεοί τιμωρούν τον αλαζόνα (υβριστή). Ο θεός «κολούει (κολοβώνει, τιμωρεί) τον υπερέχοντα». Δεν ανέχεται να του σηκώσει κεφάλι ο θνητός. (Ύβρις). Και τέλος, στον Ηρόδοτο ο θεός μέσα στα σχέδια του και τις βουλές της μοίρας ( κατ’ αίσαν) σώζει τον πιστό του.
Τι βλέπει από αυτά ο Θουκυδίδης; ΄Τίποτα! Ούτε θεό, ούτε μοίρα, ούτε προπατορικό αμάρτημα. Ο Θεός δεν σώζει. Όσες φορές τον επικαλούνται οι πιστοί, ο θεός κωφεύει.
Πίσω από τα «φαινόμενα» του Ομήρου, του Ηροδότου, του Θουκυδίδη, ποια είναι η αλήθεια ή ποιος την πλησιάζει περισσότερο; Τι σημαίνει το «ουδέν οίδα» του Σωκράτη;
Τι κατάλαβαν οι μαθητές από το Σωκράτη για να προκύψουν τόσο διαφορετ ικές Σχολές; Κυνικοί, Μεγαρικοί, σχολή της Ήλιδας, Πλάτων, Ξενοφών, Αριστοτέλης, κατήγοροι, λιβελλογράφοι, σατιρικοί ποιητές;
Τι κατάλαβαν οι μαθητές από το Χριστό, τι οι ευαγγελιστές, τι ο απόστολος Παύλος, τι οι πατέρες, τι οι Ορθόδοξοι, οι Καθολικοί, οι Αρειανοί, οι Προτεστάντες;Πώς μπορούμε,λοιπόν, να είμαστε βέβαιοι πως εμείς κατέχομε την αλήθεια, πως η δική μας πραγματικότητα είναι η..πραγματική;
Επομένως η πραγματικότητα κάτω από την επίδραση διαφόρων παραγόντων, κοινωνικών, επιστημονικών, φιλοσοφικών μεταβάλλεται, ή καλύτερα δείχνει καινούργια όψη. Ο άνθρωπος γίνεται δημιουργός πραγματικότητας.
Δε στέκομαι επί τούτου σε γεγονότα και κρίσεις πάνω στο σημερινό μας κόσμο, για ευνόητους λόγους. Όμως ας μην έχουμε το φανατισμό πως μόνο εμείς κατέχουμε την άλήθεια, ας είμαστε πιο διαλλακτικοί, διότι δεν ξέρομε τι θα μας δείξουν οι επόμενες γενιές και ποιες αξιολογήσεις θα κάνουν.
Με αυτούς τους λόγους κλείνοντας το σημερινό μου άρθρο θέλω να συστήσω στους αναγνώστες μου να μην είναι τόσο απόλυτοι στις κρίσεις και πεποιθήσεις τους και να είναι διαλλακτικοί στις διενέξεις τους, αρχέγονη κατάρα της φυλής μας.