.png)
ΕΠΟΣ- Χρέος-Συμβολισμοί
Καιρός αυτογνωσίας και περισυλλογής
Κάποτε, στα δύσκολα χρόνια αποκατάστασης της ζωής μετά τους πόλεμους, εφαρμόστηκαν κάποια αυστηρά μέτρα ελέγχου της κυκλοφορίας των πολιτών στις παραμεθόριες περιοχές, ενώ οι Αλβανοί είχαν φράξει τη συνοριακή γραμμή με συρματοπλέγματα και ηλεκτροφόρα.
Για να μετακινηθεί κάποιος στην επαρχία Πωγωνίου χρειαζόταν ειδική άδεια της Αστυνομίας, με σημεία ελέγχου στην έξοδο της πόλης των Ιωαννίνων (Συνάντηση), στο Καλπάκι, στο Χάνι Δελβινάκι, στην Πωγωνιανή.
«ΑΠΟ ΕΔΩ Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ
ΑΠΟ ΕΚΕΙ Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣ»
Κάπως έτσι αν το θυμάμαι καλά. Με αυτή την πινακίδα εμφανιζόταν ότι το Πωγώνι ήταν εκτός Ελληνικών συνόρων. Μετά από έντονες διαμαρτυρίες η πινακίδα αποσύρθηκε. Λεπτομέρειες δεν υπάρχουν.
Οι περιορισμοί όμως της κυκλοφορίας συνεχίστηκαν, περιορίστηκαν, δεν καταργήθηκαν με τελευταίο φυλάκιο ελέγχου στο Χάνι Δελβινάκι έδρα Τάγματος, όπου μάλιστα υπήρχε και πόστο-μπλόκο(ξύλινη μπάρα) με ένοπλο φρουρό. Ο έλεγχος αυτός καταργήθηκε οριστικά το 1967 ή 1968.
Αυτή η δυσχέρεια προσέγγισης και κυκλοφορίας στο ακριτικό Πωγώνι δυσχέρανε κάθε προσπάθεια παραγωγικής δραστηριότητας και ανάπτυξης της περιοχής και δημιούργησε μια τάση φυγής με εσωτερική μετανάστευση αλλά και εξόδου από τη χώρα πολλών και νέων ανθρώπων, για να αναφέρεται συχνά ακόμη και από δημοτικούς παράγοντες η λέξη ερημοποίηση.
Στη σημερινή κατάσταση και μετά την τελευταία απογραφή, η εξέλιξη αυτού του ιστορικού φυγής, μετριέται με μια βαθιά υποβάθμιση της περιοχής, αυτόν τον χαρακτηρισμο, της ερημοποίησης των χωριών, ιδίως στα όρια της επιμεθόριας τέως επαρχίας του Πωγωνίου.
Χωριά που έσφυζαν άλλοτε από ζωή σήμερα μοιάζουν έρημα, με ψυχόμετρο από ελάχιστους ή μηδενικούς κάτοικους. Αν δώσει η Στατιστική υπηρεσία τα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής, των πραγματικά μόνιμων κατοίκων και όχι της πλασματικής τηλεαπογραφής αποδήμων ή «εγγεγραμμένων» ψηφοφόρων ή «αλλοδαπών» αδήλωτων και λαθραίων, τότε η έννοια της λέξης ερημοχώρια, φθάνει στα όρια των «νεκροχωρίων». Δανείζομαι αυτή τη λέξη από ένα δημοσίευμα σε εφημερίδα για την ίδια εξέλιξη σε χωριά της Θράκης αν και εκεί πλείστα προγράμματα ανακοινώνονται και πλείστες «τονωτικές» επισκέψεις, Προέδρου της Δημοκρατίας, πρωθυπουργού, υπουργών, frontex, Αμερικανών και ΜΚΟ, κάνουν εκεί εκτός έδρας «εργασία»!
Είναι βέβαια παραμεθόρια περιοχή συν το Μουσουλμανικό θέμα και το αντίπερα του Έβρου νεοθωμανικό χαλιφάτο, που καραδοκεί να τρυπώσει σε διαύλους του ποταμού και κρυφές «πορειές» και περάσματά του.
Αυτόματα έρχεται στο διαλογισμό, το ερώτημα, γιατί και στην επίσης επιμεθόρια, τέως επαρχία Πωγωνίου, δεν φθάνουν έστω οι ίδιοι επίσημοι επισκέπτες για μια «τονωτική» παρηγοριά της μοναξιάς των λίγων κατοίκων που έμειναν.
Επεκτείνοντας τον σχολιασμό στην επικαιρότητα και στον πολυήμερο εορτασμό της επετείου του ΟΧΙ στο τοπωνύμιο Καλπάκι, και την παρουσία του Πρωθυπουργού μας, και πολλών άλλων πανηγυριστών, να καταθέσουμε και μια δική μας παραμεθόρια σκέψη για την τέως επαρχία Πωγωνίου, συνοδό των πληθωρικών επίσημων επισκέψεων στη ακριτική Θράκη.
Δίπλα στην περιοχή αυτή, είναι η Δερόπολη, αναγνωρισμένη ως τμήμα της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας, αλλά επίσης και ένα τμήμα της τέως Επαρχίας Πωγωνίου που έχει την ίδια ταυτότητα. Στα μέρη αυτά Πωγωνίου και Δερόπολης εκτυλίχθηκαν οι σημαντικότερες μάχες του πόλεμου του 1940-41. Το πρώτο πολεμικό ΟΧΙ ακούστηκε στη γέφυρα Γκόλα στα ακριτικά Κτίσματα στις 6 ώρα το πρωϊ της 28ης Οκτωβρίου με την ανατίναξή της από το ΑνεξάρτητοΤάγμα Δελβινακίου και σταμάτησε τα μηχανοκίνητα τεθωρακισμένα, το υπερόπλο του Μουσολίνη.
Οι περιοχές αυτές αποτελούν τα τελευταία τμήματα του Ακριτικού Ηπειρωτικού Ελληνισμού.
Στην πολιτιστική εκδήλωση, ένα παραδοσιακό Πωγωνήσιο συλλείτουργο στους Σχωριάδες του ξεκομμένου Πωγωνίου, οι επίσημοι εκπρόσωποι της Ελληνικής Πολιτείας, της Αυτοδιοίκησης και η βουλευτής κα Κεφάλα διεπίστωσαν την εγκατάλειψη της εκεί μειονότητας, που 32 χρόνια μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Χότζα ακόμη δεν εμφανίστηκε το στοργικό ενδιαφέρον της Ελληνικής Πολιτείας για μια προσφορά μερικών στοιχειωδών προγραμμάτων βοήθειας, την στιγμή μάλιστα που διαφημίζεται η κατασκευή Νοσοκομείου στη Μαριούπολη και στην Κριμαία και αναζητούμε τους Κάλλας στο Θιβέτ.
Η εδώ παρουσία του πρωθυπουργού στη Καλπάκι είναι μια ευκαιρία για μια επίσκεψή του στον ακριτικό Ηπειρωτικό Ελληνισμό, όπου εκτυλίχθηκε το ΕΠΟΣ του 40, να φθάσει στην κυρά του επιμεθόριου χωριού Ορεινό, μοναδική κάτοικο, η οποία με ένα κυνηγετικό και μια σημαία ελληνική ταυτοποιεί τα συμβατικά όρια της Ελληνικής Επικράτειας. Να φθάσει και στις Δρυμάδες, όπου είναι ακόμη εκεί το τελευταίο και μοναδικό στο Πωγώνι, ακριτικό φυλάκιο του Στρατού μας. Να αντικρύσει και το ξεκομμένο Πωγώνι που ακόμη δεν γνωρίζει της στοργή και την βοήθεια της Ελλάδας. Οι δυό αυτοί τόποι του Πωγωνίου έχουν τον δικό τους εθνικό συμβολισμό. Είναι η δική μας κυρά της Ρω, είναι το δικό μας Καστελόριζο, και τα «νεκροχώρια» μας, είναι οι δικές μας Ελληνικές βραχονησίδες.
Και πέραν από τα συμβατικά σύνορα, κύριε Πρωθυπουργέ είναι το μοναδικό επώνυμο Νεκροταφείο πεσόντων από τον πόλεμο του 40.
Στο χωριό Μπουλιαράτι, όπου ένας ταπεινός ιερέας πριν αποσχηματιστεί από το άθεο καθεστώς κατέγραψε και διαφύλαξε τα ονόματα των νεκρών αξιωματικών και στρατιωτών και είναι ενταφιασμένοι εκεί από το 1940-41.
Μια έστω ανεπίσημη επίσκεψη εκεί, με λίγα λουλούδια και απαγγελία μερικών στίχων από μια συνοδό εθελόντρια Αδελφή Νοσοκόμα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, από το «Άσμα Ηρωϊκό και πένθιμο» για τον χαμένο ανθυπολοχαγό του Ελύτη, στο εκεί κενοτάφιο, θα αποτελέσει έναν επίκαιρο μεγάλο συμβολισμό και θα ενισχύσει πολύ το φρόνημα του Ελληνικού λαού, περισσότερο από κάποια εγκαίνια ή εξαγγελία προγραμμάτων ή τουριστική περιοδεία, σε μια σημαντική Εθνική επέτειο, που χαρακτηρίζεται ΕΠΟΣ, σε μια κρίσιμη για τον Ελληνισμό περίοδο.
Το απαιτούν και οι άταφοι νεκροί που έμειναν εκεί τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι. Το λέει η Ιστορία, το διέσωσε ο Θουκυδίδης, είναι γραμμένο στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στην Αθήνα,
«μία δε κλίνη κενή φέρεται
εστρωμένη των αφανών»
Είναι μια κρίσιμη ώρα, περισυλλογής και αυτογνωσίας και όχι, δεξιώσεων, πανηγύρεων, δηλώσεων και εγκαινίων και βεγγαλικών.
Στη εφημερίδα «Πρωϊνος Λόγος» δημοσιεύτηκε 26-10-2022 με τον τίτλο:
Ας φτάσει η Πολιτεία στον
Ακριτικό Ηπειρωτικό Ελληνισμό