ΠΩΓΩΝΙΑΝΗ – ΔΟΛΟ – ΧΑΡΑΔΡΑ ΚΟΥΒΑΡΑ

ΠΩΓΩΝΙΑΝΗ – ΔΟΛΟ – ΧΑΡΑΔΡΑ ΚΟΥΒΑΡΑ

Μια ιδέα που ξεκίνησε φιλόδοξα
αλλά χάθηκε στο δρόμο.
(σημειώσεις και άλλες πληροφορίες από δημοσίευμα
στη «ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΩΓΩΝΙΟΥ)
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ

Στις νέες μορφές εναλλακτικού τουρισμού, συχνά γίνεται λόγος για τον «Περιπατητικό Τουρισμό» και την ανάδειξη των παλιών μονοπατιών και την προσέγγιση σε πολιτιστικά μνημεία. Ένα τέτοιο πρόγραμμα προτάθηκε από αρκετών ετών στα πλαίσια διαδημοτικής συνεργασίας του Δήμου Άνω Πωγωνίου και της Διευρυμένης Κοινότητας Πωγωνιανής(περίοδος «Καποδίστρια») ύψους περίπου 50.000 €. Δεν φάνηκε όμως να προχωρησε τόσο γρήγορα όσο θα έπρεπε. Η διαδρομή που επιλέχθηκε είναι πράγματι ενδιαφέρουσα αφού μαζί με τα χωριά που διατρέχει περνάει από τον αρχαιολογικό χώρου της Άνω Κοιλάδας του Γορμού, από τοπία γεμάτα δρυοδάση, νερά, μύλους, παλιά γεφύρια, ενώ προβλέπονταν και ένα παρατηρητήριο στη Μερόπη με πλούσιο υλικό ενημέρωσης.(τοποθετήθηκαν μάλιστα και κατατοπιστικές πινακίδες που δεν διασώθηκαν).

Με την ευκαιρία αυτής της αναφοράς στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, να θυμηθούμε ότι πριν ακόμη «ανακαλυφθούν» τα ηχηρά ονόματα του «εναλλακτικού τουρισμού» και του «περιπατητικού» οι τέως Κοινότητες Πωγωνιανής και Δολού, στα πλαίσια του προγράμματος LEADER I, προώθησαν πρόταση και έφθασαν γρήγορα στην εκτέλεση για την ανάδειξη των παλιών μονοπατιών στη χαράδρα του Κουβαρά. Έγιναν οι εξής εργασίες. Καθαρίστηκε το παλιό μονοπάτι που συνέδεε την Πωγωνιανή με το Δολό ( περίοδος Θ. Ζαμπέλα και Κούρου), με παράλληλη προσέγγιση δι αυτοκινήτου της χαράδρας από Πωγωνιανή(μέχρι το φρύδι). Καθαρίστηκε και πλουτίστηκε το παλιό μονοπάτι από το Δολό προς τις πηγές στη κοίτη της χαράδρας. Και τρίτον αναδείχθηκε ένα μονοπάτι στην έξοδο της χαράδρας (περιοχή Πωγωνιανής) από τους μύλους σε βάθος περίπου 700 μέτρων με πλακόστρωση και αναπαυτήρια. Αυτή ήταν η πρώτη φάση. Δυστυχώς η δεύτερη φάση, που προέβλεπε τη σύνδεση και των τριών αυτών δικτύων στη χαράδρα, δεν έγινε κατορθωτό να ενταχθεί στο LEADER II. Η φάση αυτή μάλιστα, προέβλεπε και μια επιστημονική έρευνα από το Βοτανικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών για την χλωρίδα και πανίδα της χαράδρας του Κουβαρά, με μια πρόσθετη δράση, πρόβλεψη δημιουργίας και ενός Μουσείου Φυσικής Ιστορίας(που θα γινόταν στην Πωγωνιανή), με δυνατότητες προωθημένες και καλή πολιτιστική και περιβαλλοντική προοπτική.

Αλλά, πρέπει να σημειωθεί ότι και εκείνη η πρόβλεψη για την τουριστική αξιοποίηση της χαράδρας του Κουβαρά τελικά, κατέληξε στην εγκατάλειψη. Δεν δόθηκε καμία συνέχεια και των πρώτων εργασιών στα τρία ανεξάρτητα δίκτυα μονοπατιών που μαζί με την ανάδειξη των τριών μύλων, και των δύο γεφυριών που αποκαταστάθηκαν από την αρχαιολογική Υπηρεσία Νεωτέρων μνημείων, θα ήταν σήμερα ένα πρότυπο και πολύ ενδιαφέρον δίκτυο μονοπατιών που θα προσήλκυε μια μεγάλη ομάδα τουριστών που ψάχνει να βρει τέτοιες γωνιές της πατρίδας μας. Αναζήτησα αντίγραφο αυτών των προτάσεων τουριστικής αξιοποίησης της χαράδρας Κουβαρά στο γραφείο της Κοινότητας Πωγωνιανής αλλά δεν βρέθηκαν. Η ιδέα αυτή, τώρα που ξανασυζητιέται ο περιπατιτικός τουρισμός και η ανάδειξη του Φυσικού Περιβάλλοντος και της τοπικής παράδοσης, θα μπορούσε να επανέλθει στην επικαιρότητα στα πλαίσια του εξαγγελθέντος προγράμματος για περιπατιτικά μονοπάτια και να προωθήθεί μια τέτοια ιδέα, πλουτισμένη και με νέες προτάσεις.

Η αποκατάσταση και των άλλων μύλων της χαράδρας, η ανάδειξη ενός παλιού χτιστού υδραύλακα υπερυψωμένου που μπορούσε να λειτουργήσει μικρές γεννήτριες με τοπικό φωτισμό, να αναδειχθεί πάνω στα παλιά ίχνη μια παλιά νεροτριβή και να αναδειχθεί επίσης το παλιό μονοπάτι που συνέδεε το Δολό στο ανατολικό φρύδι με την Πωγωνιανή στον μύλο του Ζωϊδη. Το μονοπάτι αυτό που σε κάποια θέση είχε και τα «Αγνάντια» του Δολού κατευόδοσης των ταξιδιωτών για την Πόλη από τους Αγίους Σαράντα. Και άλλες ιστορίες και παραδόσεις συνοδεύουν αυτά τα μονοπάτια.

Ας το ξαναδούν το θέμα οι δυο κοινότητες. Σε πρώτη φάση να καθαρισθούν τα παλιά μονοπάτια και να γίνουν επισκέψιμοι οι πρώτοι στόχοι. Παράλληλα δε θα μπορούσε να καθαριστούν τα μονοπάτια που είχαν γίνει τότε με κάποια μεροκάματα του προγράμματος μερικής απασχόλησης ή με εθελοντική εκστρατεία και να ξαναζεστάνει η πρόταση με πολλές προστιθέμενες νέες ιδέες, μερικές από τις οποίες ίσως δεν έχουν και μεγάλο κόστος. Το Πάσχα και το καλοκαίρι αυτό είναι κοντά, αλλά με μια …..επιτάχυνση και μια….διαφήμιση( μέσα και από τα πολλά παράθυρα του διαδικτύου) και με μια ενίσχυση από τον Δήμο, η περίπτωση θα συμβάλλει σε αυτό που λέμε «ανάπτυξη». Πιστεύεται ότι οι Βοστινιώτες έχουν κάποιες κρυμμένες αρετές για τέτοιες επιδόσεις από την παράδοση. Πωγωνιανή, Δολό και Ριζά μαζί με τα βουνά Μπόζοβο, Κουτσόκρανο και Νεμέρτσικα, αρχαιολογικά Κοιλάδας του Γορμού, Φρυκτώρια Νεμέρτσικας, το ασκηταριό στη χαράδρα και το απομεινάρι από ασβεστοκάμινο, τα αγριοπερίστερα, οι παλιές φωλιές από τα κουκάλογα, ο παλιός μύλος, η σπηλιά του Μπίρια, η σκοτεινή οβίρα για μπάνιο, και η βιοποικιλότητα του ιδιαίτερου μικροκλίματος της χαράδρας με μια πλούσια χλωρίδα και πανίδα, μουσεία, μνημεία, εκκλησίες, παλιά σπίτια, παράδοση και πολιτισμός, είναι ένα πλούσιο τουριστικό σύνολο και ένα αναπτυξιακό κεφάλαιο που δεν πρέπει να χαθεί. Κάπως έτσι έγινε και η «Θεοτόκος» με το νερό και όλη τη διαμόρφωση και τις δομές που συνθέτουν έναν χώρο ελκυστικό, ο οποίος αξιοποιείται σε πολλές εκδηλώσεις και γιορτές.

Κάποιος ας κάνει το πρώτο βήμα στα πατήματα του μονοπατιού που ξελιθάρισαν οι πρωτοπόροι. Καλό ταξίδι στους καινοτόμους των χωριών μας. Ο τορός ακόμη είναι ορατός. Οι γραφές πλούσιες. Το παράδειγμα των πρωτοπόρων συγκινητικό κειμήλιο.

Κώστας Κωστούλας – Μάρτιος 2023
Αναδιφώντας το αρχείο
της «Φωνής του Πωγωνίου»

 
Η ΧΑΡΑΔΡΑ ΤΟΥ ΚΟΥΒΑΡΑ

Η Χαράδρα του Κουβαρά, ανάμεσα από Πωγωνιανή και Δολό, που συχνά λέγεται και Χαράδρα του Δολού, καθώς το χωριό κρέμεται μέχρι τα χείλη της, αποτελεί έναν ενδιαφέροντα γεωλογικό σχηματισμό με μία βιοποικιλότητα χλωρίδας και πανίδας ειδικού ενδιαφέροντος.. Πριν από αρκετά χρόνια, και με την εφαρμογή του Πρώτου Προγράμματος LEADER έγινε μελέτη για την τουριστική αξιοποίησή της και διετέθησαν τότε κονδύλια ύψους πάνω από 150 εκ. δραχμές στις δύο Κοινότητες Τα έργα αυτά, με πρώτη επιλογή την προσβασιμότητα και την ανάδειξη των μονοπατιών έμειναν χωρίς συνέχεια και το κυριότερο χωρίς «τουριστική» φροντίδα και προοπτική. Μερικά από τα έργα έχουν καταστραφεί ή απαξιωθεί. Στις δύο Καποδιστριακές τετραετίες δεν υπήρξε καμία πρόνοια, για την συντήρηση και «αξιοποίηση». Και βέβαια δεν εντάχθηκε σε καμία προσπάθεια προβολής. Οι ιδέες ανάπτυξης πρέπει να έχουν και συνέχεια. Τώρα με τα προγράμματα «Τουρισμού Υπαίθρου», του και Αγροτουρισμού αποκαλούμενου, για τον οποίο τόσος λόγος έγινε σε συνέδριο με τη παρουσία της Υπουργού Τουριστικής Ανάπτυξης κ. Φάνης Πετραλιά στα Γιάννενα, είναι μια ευκαιρία, αλλά και μία δικαιολογία για μια στοιχειώδη φροντίδα καθαρισμού, ανάδειξης και σήμανσης των μονοπατιών της Χαράδρας Κουβαρά, κάτι που θα ωφελήσει την περιοχή. Είναι και προεκλογική περίοδος! Κάτι πρέπει να γίνει. Να βελτιωθεί τουλάχιστο ο δρόμος προσέγγισης του στομίου της χαράδρας από την Πωγωνιανή.

Φ.τ.Π. 118/Ι-Ι/2006 

 Φωνή του Πωγωνίου
Φύλλο 32/ Ιουλίου 1998

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ