Η «ΙΔΡΥΜΑΤΙΚΗ» ΠΩΓΩΝΙΑΝΗ

Η  «ΙΔΡΥΜΑΤΙΚΗ»  ΠΩΓΩΝΙΑΝΗ

Σε αυτή την «Ιδρυματική» αναταραχή, που δυστυχώς  εξελίσσεται σε μια προσβολή και ακύρωση, μέχρι κατεδάφισης, των μεγαλύτερων αρετών του Γένους μας, της φιλαλληλίας της αλληλεγγύης, και της ευεργεσίας,  που στηρίζουν δομές προστασίας αδυνάτων και απροστάτευτων, η υπερβολή και αμετροέπεια κάποιων γραφίδων έπληξαν  και προσέβαλαν και τόπους και κοινωνίες με μια μεγάλη και παλιά παράδοση προσφοράς στο χώρο αυτό σε πολύ δύσκολους καιρούς και τραγικές ιστορικές στιγμές της πατρίδας μας.

Έτσι εξελίχθηκε για την Πωγωνιανή, αυτή η «Ιδρυματική» αναταραχή, με όσα  πληθωρικά δημοσιοποιούνται για την «Κιβωτό του Κόσμου», χωρίς κάποιο επίσημο καταληκτικό πόρισμα και χωρίς έναν  τελικό καταλογισμό ευθυνών  και καταδίκης.

Η Πωγωνιανή βρέθηκε σαν οικισμός και σαν Κοινότητα και Κοινωνία, στα δίκρανα των μικροφώνων των νεαρών ρεπόρτερ και στην γραφίδα πρόθυμων επικριτών, με λίβελο, περιγράφοντας την Πωγωνιανή ως: «τόπο στου διαόλου τη μάνα». Τόσο μακριά! Σύνορα της χώρας μας. Ένα χωριό ερημωμένο, ένας χώρος εγκαταλελειμμένος για χρόνια, ένα σχολείο κλειστο. Όλα κλειστά εκτός από ελάχιστους κατοίκους, απόμαχους ζωής σε ένα καφενείο που αχνίζει χνώτα, ξερή, και βαρεμάρα». Για να συμπληρώνει  στη συνέχεια: «Ποιός να πήγαινε να εργαστεί εκεί; Στο τέρμα της χώρας».

Οι καταδικασμένοι πολίτες, στο τέρμα της χώρας, στου διαόλου τη μάνα, με κατοίκους  στο καφενείο που αχνίζει χνώτα, ξερή και βαριεμάρα.

Αυτή είναι η περιγραφή της Πωγωνιανής  στα σύνορα της χώρας και οι αρμόδιοι διαχειριστές της εξουσίας Τοπικής και Κεντρικής δεν αντιδρούν και δεν τρέχουν να δουν τί συμβαίνει, δεν τους συγκινεί ότι πεθαίνει η ακριτική Ελλάδα, και δεν έρχεται η αρμόδια υφυπουργός και η νέα πρόεδρος της Κιβωτού να δουν τα «κελιά»  της Κιβωτού, αλλά στέλνουν ομάδες αστυνομικών να κάνουν ελέγχους,  τρομάζοντας τα 17 παιδάκια που φιλοξενούνται εκεί.

Επειδή όμως όλοι αυτοί οι γραφείς του λίβελου και οι παθητικοί αναγνώστες δεν γνωρίζουν ίσως την «ΙΔΡΥΜΑΤΙΚΗ» Ιστορία της Πωγωνιανής, είναι ευκαιρία για μια ιστορική αναδρομή αυτού του ακριτικού «στου διαόλου τη μάνα» τόπου, πριν μπει κλειδαριά στη δομή.

  Με την επικαιρότητα των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή, ας αρχίσουμε από τότε αυτό το «Ιδρυματικό» αφήγημα στο οδοιπορικό των 100 χρόνων της Πωγωνιανής.

Βρισκόμαστε  στο 1923, η πατρίδα βαριά τραυματισμένη, γεμάτη πρόσφυγες, με πολλά ορφανά και απροστάτευτα παιδιά.  Στην Πωγωνιανή είναι ένα κτίριο μεγάλο της Τουρκικής Διοίκησης άδειο. Το Υπουργείο Πρόνοιας με επείγουσα  απόφαση το διαθέτει για να στεγαστούν εκεί ορφανά προσφυγόπουλα της Ιωνίας και του Πόντου, αλλά και προσφυγόπουλα από τη Βόρειο Ήπειρο που δοκιμαζόταν και εκεί ο ακριτικός Ελληνισμός. Το κτίριο τιτλοφορείται ΕΘΝΙΚΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ ΑΡΡΕΝΩΝ ΠΩΓΩΝΙΟΥ. Γεμίζει και χρησιμοποιείται και εγκαταλειμμένο παλιό κτίριο,  ως «Παράρτημα», για τα υπόλοιπα.

 Το «Παράρτημα»  αποτελεί μια άλλη «Ιδρυματική» ιστορία της Πωγωνιανής που ακολουθεί την παραπάνω πρώτη. Τα παιδιά του «Ορφανοτροφείου» παρακολουθούν μαθήματα στα Δημοτικό και Ελληνικό Σχολεία Πωγωνιανής. Το Υπουργείο Πρόνοιας,  εκτιμώντας ότι τα προσφυγόπουλα ήταν μεγάλης ηλικίας και σύντομα θα τελείωναν τα ανωτέρω σχολεία, και για να μη γυρίζουν αδέσποτα στις πόλεις, προτείνει αμέσως την ίδρυση  Γυμνασιακών τάξεων στην Πωγωνιανή για να συνεχίσουν εκεί τη μόρφωση. Το Υπουργείο Παιδείας αποδέχεται την πρόταση και μέσα στον επόμενο χρόνο 1924 με μια φαστ διαδικασία επειγουσών ενεργειών, σε τρεις μήνες  φθάνει στην υπογραφή του διατάγματος από τον Πρόεδρο της τότε Δημοκρατίας Κουντουργιώτη, η Ίδρυση και λειτουργία Γυμνασίου «εν Βοστίνη», όπως ονομαζόταν τότε Η Πωγωνιανή, και με τη συνδρομή της Κοινότητας και των κατοίκων,  είναι όλα έτοιμα  και τον Οκτώβριο 1924 υποδέχονται τους καθηγητές και αρχίζουν τα μαθήματα. Ναι, αυτά τα «Ιδρυματικά», συμβαίνουν σε αυτόν τον τόπο «στου διαόλου τη μάνα»!, Σε μια Ελλάδα που αιμορραγούσε μετά μια μεγάλη καταστροφή και μια αιμορραγούσα  ομογένεια της Βορείου Ηπείρου. 

Η συνέχεια της «Ιδρυματικής» Πωγωνιανής,  των «βαριεμένων στο καφενείο» κάτοικων του χωριού, αλλά και της συνδρομής γειτονικών χωριών, ήταν ότι  «άμα τη λειτουργία» του Γυμνασίου, ιδρύεται νέα Κοινωνική δομή, συνδρομής του Γυμνασίου, ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Πωγωνίου, ο οποίος στους καταστατικούς  του σκοπούς περιλάμβανε και τη λειτουργία  Γυμνασιακού Οικοτροφείου για να στεγάσει μαθητές από μακρινά χωριά παρέχοντας με κάποιο μικρό τίμημα, στέγη, διατροφή και περίθαλψη. Ένας πρωτοποριακός κοινωνικός φορέας ο οποίος λειτούργησε με πλήρη σύνθεση και κανονισμό το 1936.

Είναι ο φορέας που έγραψε μια μεγάλη Ιδρυματική Λειτουργία Προνοιακής βοήθειας της Μαθητιώσας νεολαίας, σε παιδιά από τη Βόρειο Ήπειρο, και πολλά χωριά του Ηπειρωτικού χώρου και πέραν αυτού. Ο  Φορέας αυτός λειτούργησε μέχρι το 1941,  άρχισε μετά το πόλεμο το 1946 μέχρι το 1947 που η περιοχή καταλύφθηκε από αντάρτες  και ξανάρχισε  το 1950 και λειτούργησε συνεχώς μέχρι το 1977 που άρχισε να λειτουργεί από το Ίδρυμα  «Βασιλεύς Παύλος», η νέα και εντυπωσιακή Μαθητική Εστία, στη οποία στεγάζεται σήμερα Η Κιβωτός του Κόσμου.

.

Σε αυτά τα διαστήματα λειτουργίας  του Γυμνασιακού Οικοτροφείου από το Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο (1946-47), (1950-1977), η «Ιδρυματική» Πωγωνιανή, με τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο  έχει να παρουσιάσει ένα τεράστιο και εντυπωσιακό έργο, που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Συνοπτικά έγιναν τα εξής:

1)    Λειτουργεί σε όλο το διάστημα το Γυμνασιακό Οικοτροφείο Αρρένων.

2)    1955 λειτουργεί για πρώτη φορά Γυμνασιακό Οικοτροφείο Θηλέων σε μισθωμένο οίκημα. Προνοιακή δομή πρωτοποριακή στην Ήπειρο.

3)    Ξεκινά η προσπάθεια για την ανέγερση νέου κτιρίου για το Γυμνάσιο, Ιδρύεται στην Αμερική Σύλλογος ανεγέρσεως Γυμνασίου Πωγωνιανής, για συλλογή χρημάτων με πρόεδρο τον Πωγωνήσιο μετανάστη Βασίλειο Πλιάτσικα.

4)  Στις προσπάθειες του ΦΣΠ, έρχεται αρωγός η «Βασιλική Πρόνοια» και ιδρύει στην Πωγωνιανή δύο Κέντρα Νεότητας(Αρρένων και Θηλέων) σε εγκαταστάσεις μεγάλων τολ, τα οποία εξασφάλισε η «Βασιλική Πρόνοια» και μετάφερε και εγκατέστησε ο ΦΣΠ, δημιουργώντας σύγχρονους χώρους εστίασης, αναγνωστηρίου, βιβλιοθήκες, ψυχαγωίας και εκδηλώσεων.

5)  Το 1961 θεμελιώνεται το κτίριο του νέου Γυμναστήριο σε έκταση που πρόσφεραν κάτοικοι του χωριού, με χρήματα που συλλέχθηκα στην Αμερική και με τη συμβολή της Νομαρχίας Ιωαννίνων.

6)  Το 1963 εγκαινιάζεται το νέο κτίριο του Γυμνασίου και λειτουργεί εκεί μεταφερόμενος όλος ο εξοπλισμός και τα μέσα από το παλιό κτίριο.

7)   Το 1964 ιδρύεται και λειτουργεί στο παλαιό κτίριο του Γυμνασίου το δεύτερο Γυμνασιακό Οικοτροφείο Θηλέων δυναμικότητας 200 περίπου θέσεων, με τον εξοπλισμό με σύγχρονα μέσα εξυπηρέτησης των μαθητριών.

8)  Το 1964  κατασκευάζεται κτίριο για δεύτερο μαγειρείο για τα δύο Οικοτροφεία θηλέων.

9)   Μετά τη λειτουργία του νέου Γυμνασίου, αθρόες είναι οι προσφορές, δωρεές και ενισχύσεις προς το Γυμνάσιο, για ποικίλες ανάγκες (εγκατάσταση καλοριφέρ, εμπλουτισμό βιβλιοθήκης, προσφορά γειτονικών εκτάσεων για την επέκταση των  αθλητικών εγκαταστάσεων και γηπέδων, εμπλουτισμό της οργανοθήκης  και του αμφιθεάτρου, ανανέωσης  επίπλων γραφείων, θρανίων και εποπτικών μέσων κ.α.).

10)  Σε συνεργασία με Ινστιτούτο ξένων γλωσσών ιδρύεται παράρτημα διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας.

11)   Ιδρύεται και δεύτερο Γυμνασιακό Οικοτροφείο αρρένων στο παλιό κτίριο του Δημοτικού Σχολείου.

 Στους τρόφιμους των Γυμνασιακών Οικοτροφείων του ΦΣΠ προσφέρεται διατροφή, στέγαση, ιατρική κάλυψη με ένα λογικό ποσόν, δωρεάν όλα αυτά σε άριστους μαθητές, και ειδικές τιμές για αδέλφια και κάποιες ελαφρύνσεις  σε ειδικές περιπτώσεις απορίας.

Όλες αυτές τις δραστηριότητες και τους εκσυγχρονισμούς που συνεχώς εμπλουτίζει ο ΦΣΠ,  στις υποστηρικτικές λειτουργίες που συντηρεί, και το νέο και πολύ σύγχρονο νέο κτίριο του Γυμνασίου, μεγαλώνει η φήμη των προσφερόμενων  εκπαιδευτικών και προνοιακών δυνατοτήτων του όλου αυτού «Ιδρυματικού» συγκροτήματος που προσφέρει ο ΦΣΠ στους μαθητές, αυξάνει πολύ η εγγραφή νέων μαθητών και από μακρινά χωριά και πόλεις και αυξάνει ο αριθμός των μαθητών φθάνοντας τους 500-550.

Σε όλη αυτή την «Ιδρυματική» Προνοιακή και Εκπαιδευτική Πωγωνιανή, έρχονται και υπηρετούν εκατοντάδες διακεκριμένοι καθηγητές που άφησαν όνομα και εποχή για την διδακτική τους προσφορά που βεβαιώνεται από τις επιτυχίες των αποφοίτων του Γυμνασίου-Λυκείου Πωγωνιανής στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Οι καθηγητές που πέρασαν από την Πωγωνιανή είχαν και μία ιδιαίτερη και παράλληλη πολιτιστική προσφορά στους μαθητές και στους κάτοικους χωριού και περιφέρειας με μια μεγάλη σε αριθμό, οργάνωση και παρουσίαση θεατρικών, και εορταστικών παραστάσεων, μια κοινωνική προσφορά που ανέβαζε το πολιτισμικό επίπεδο της περιοχής.

 Το γεγονός του μεγάλου αριθμού των μαθητών του Γυμνασίου, επέσυρε την προσοχή του «Ιδρύματος Βασιλεύς Παύλος» και αποφάσισε την ανέγερση μια νέας  και πολύ σύγχρονης Μαθητικής Εστίας, για 400 τρόφιμους (200 άρρενες και 200 θήλεις. Επιλέχθηκε η έκταση, μερική προσφέρθηκε, άλλα τμήματα αγοράστηκαν από τον ΦΣΠ και μεταβιβάστηκαν συμβολαιογραφικά στο «Εθνικό Ίδρυμα Βασιλεύς Παύλος»,  στο οποίο επίσης δόθηκαν από τον ΦΣΠ δωρεά 500 λιρών Αγγλίας παλαιά δωρεά στο Σύλλογο του ομογενούς Στέφανου Κάλλου, ομογενούς στη Νότιο Αφρική για την ανέγερση Γυμνασιακού Οικοτροφείου. Σύντομα άρχισε η ανέγερση  τους πρώτους μήνες του 1974 από τον εργολάβο Κων/νο Μπέγκα στον οποίο ανέθεσε το Ίδρυμα την εργολαβία  προϋπολογισμού 20 εκατομμυρίων δραχμών.

Το 1977 ολοκληρώθηκε η κατασκευή της Νέας Μαθητικής Εστίας και άρχισε να λειτουργεί με νέα οργάνωση στα πλαίσια του Εθνικού Ιδρύματος από του Σχολικού έτους 1977-78. Στα κτίρια της νέας Μαθητικής Εστίας μεταφέρθηκαν όλες οι λειτουργίες  των Γυμνασιακών Οικοτροφείων του ΦΣΠ και όλος ο εξοπλισμός των Κέντρων Νεότητας της  «Βασιλικής Πρόνοιας».

 Σε όλη τη διάρκεια της λειτουργίας των «Ιδρυματικών δομών» του ΦΣΠ, η συνδρομή του Υπουργείου Πρόνοιας ήταν συνεχής, με κονδύλια οικονομικής ενίσχυσης,  και είδη διατροφής, άλευρα και άλλα εφόδια, από προγράμματα εξωτερικής βοήθειας και δωρεές. Οι κάτοικοι της Κοινότητας διέθεσαν τα έσοδα από ενοικιάσεις 400 στρεμμάτων  χορτολιβαδικών εκτάσεων για τρία χρόνια.

Ο ΦΣΠ συνεχίζει να συνδράμει τη λειτουργία του Γυμνασίου, σε εκδηλώσεις , εκδρομές των μαθητών και ενισχύσεις από χρήματα που συγκεντρώνει από πανηγύρια, συνεστιάσεις, δωρεές, και επώνυμες προσφορές  για υποτροφίες.

Ο «Ιδρυματικός»  χαρακτήρας των δομών που δημιούργησε ο ΦΣΠ βοήθησε από της ιδρύσεώς του παράλληλα και δίπλα στο Γυμνάσιο Πωγωνιανής, χιλιάδες παιδιά προσφυγόπουλα των περιπετειών του ελληνισμού, και παιδιά καταγόμενα από όλον το Ηπειρωτικό χώρο και την Βόρειο Ήπειρο, να φοιτήσουν στο Γυμνάσιο και να χαράξουν την πορεία της ζωή τους όπου διέπρεψαν. 

Η χρυσή λίστα των φοιτησάντων στο Γυμνάσιο Πωγωνιανής είναι μεγάλη σε αριθμό και εντυπωσιακή σε ευδοκίμηση, με πρώτο όνομα τον αείμνηστο Κάρολο Παπούλια  στο κορυφαίο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Η «Ιδρυματική»  , δεν τελειώνει με την απόκτηση αυτού του μνημειακού  και εμβληματικού Συγκροτήματος της Μαθητικής Εστίας του Ιδρύματος «Βασιλεύς Παύλος. Σ΄αυτό το συγκρότημα. συνεχίζει να γράφεται η σύγχρονη ιστορία της «Ιδρυματικής» Πωγωνιανής, του χωριού, του Συλλόγου και της περιοχής. Μια μεγάλη πορεία και παρουσία σε μια άλλη τραγική δοκιμασία του Ελληνισμού και μια ευρύτερη προνοιακή λειτουργία.

Το 1990 με την πτώση του καθεστώτος του Χότζα, μια νέα προσφυγιά βρίσκει καταφύγιο και ανθρωπιστική βοήθεια στο συγκρότημα της Μαθητικής Εστίας Πωγωνιανής. Το Εθνικό Ίδρυμα Υποδοχής Αποκατάστασης Παλινοστούντων Ομογενών Ελλήνων (Ε.Ι.Υ.Α.Π.Ο.Ε.) το οποίο συστήθηκε επειγόντως απ΄το Υπουργείο Εξωτερικών, για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα ενός μεγάλου κύματος προσφύγων, επέλεξε αυτή τη δομή στην Πωγωνιανή και να την χρησιμοποιήσει για πρώτη δομή υποδοχής με προτεραιότητα, βορειοηπειρωτόπουλα μεμονωμένα και  οικογένειες. Έτσι η «Ίδρυματική» Πωγωνιανή βρίσκεται και πάλι, όπως το 1923  στην πρώτη γραμμή ενός προγράμματος προσφοράς βοήθειας σε παιδιά και οικογένειες,  μιας νέας προσφυγιάς. Στους χώρους της στην Πωγωνιανή φιλοξενήθηκαν σε ημερήσια βάση, περισσότεροι από 350 άτομα επί πολλούς μήνες. Παράλληλα με την επισκευή του γνωστού «Παραρτήματος» και τον ξενοδοχειακό εξοπλισμό που  διατέθηκε και κατασκευή χώρων υγιεινής, φιλοξενήθηκαν  περαστικοί πλάνητες πρόσφυγες, ταϊζόμενοι στην κύρια δομή,  με καταγραμμένες  5.000 διανυκτερεύσεις.

Τα μικρά και μεγάλα παιδιά ελληνικού γένους μαθητές σχολείων φοίτησαν στο χρόνο της εκεί διαμονής τους στα σχολεία της Πωγωνιανής Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο.

Εκκρεμούσης  προσφοράς του Βορειοηπειρωτικής καταγωγής εφοπλιστή Ι. Λάτση 700 εκατομμυρίων δραχμών, ΄για δημιουργία σχολών για Βορειοηπειρωτόπουλα, επελέγη το κτίριο της Μαθητικής Εστίας Πωγωνιανής για εγκατάσταση των Σχολών. Προωθήθηκε πολύ γρήγορα η διαδκασία και οργάνωση και άρχισαν να λειτουργούν (1962), οι Επαγγελματικές Σχολές Λάτση  για διάφορα επαγγέλματα. Οι μαθητές  της Σχολής στεγάστηκαν σε χώρους της Εστίας μαζί με τους ντόπιους μαθητές των παλαιών Γυμνασιακών Τάξεων  Γυμνασίου-Λυκείου. Οι Σχολές Λάτση στην Πωγωνιανή λειτούργησαν επί  20 χρόνια.

Και αυτή η περίοδος αποτελεί μία ακόμη περίοδο της  «Ιδρυματικής» Πωγωνιανής,   με τεράστια προσφορά στον προσφυγικό Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου, αλλά φιλοξενήθηκαν στις Σχολές και πολλά παιδιά αλβανόπουλα, αποτελώντας  έτσι μια διαπολιτιστική  «Ιδρυματική» προνοιακή  δομή και γέφυρα των γειτονικών χωρών.

Η επόμενη μέρα της διακοπής λειτουργίας των Σχολών Λάτση, βρίσκει την Πωγωνιανή στην τελευταία της  «Ιδρυματική» αποστολή με τη πρόσκληση από τη Δημοτική αρχή, στη δομή της «Κιβωτού του Κόσμου», για λειτουργία  μονάδας στην Πωγωνιανή και της παραχώρησε μεγάλους χώρους για εγκατάσταση στα κτίρια του Εθνικού Ιδρύματος «Βασιλεύς Παύλος», της πρώην Μαθητικής Εστίας.    

Ο νέος αυτός κύκλος αξιοποίησης των κτιρίων της Μαθητικής Εστίας,  αποτελεί  μια επανάληψη του ιστορικού προηγούμενου του 1923-1924, οπότε ένα Κοινωνικό Ίδρυμα, το Ορφανοτροφείο Αρρένων Πωγωνίου, που ίδρυσε το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και Αντιλήψεως το 1923, αποτέλεσε την αφορμή για να ακολουθήσει η ίδρυση του Γυμνασίου Πωγωνιανής. Έτσι και η εγκατάσταση της προνοιακής δομής της «Κιβωτού του Κόσμου» στην Πωγωνιανή, συνοδεύτηκε με την επαναλειτουργία του Δημοτικού Σχολείου Πωγωνιανής         

Ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Πωγωνιανής, ήρθε αρωγός και στην «Κιβωτό του Κόσμου», συνεχίζοντας έτσι την πολύχρονη διαδρομή του σαν κοινωφελής οργανισμός, με την διαχρονική δικαίωση της συμβολής του  στη δημιουργία των προϋποθέσεων,  με τις δομές των Γ.Ο.Π. και την συνδρομή του στην ανέγερση του συγκροτήματος των κτιρίων της Μαθητικής Εστίας. Ο ΦΣΠ τίμησε τον ιδρυτή της Κιβωτού, πατέρα Αντώνιο, με επίσημη εκδήλωση, ανακηρύσσοντας αυτόν επίτιμο μέλος του Συλλόγου και απονέμοντάς του τιμητική πλακέτα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η επισκεψιμότητα της Κιβωτού από της ιδρύσεώς της στην Πωγωνιανή, έφερε στα χρόνια που λειτουργεί πολλούς φίλους, χορηγούς, συμπαραστάτες του έργου της, που εκτιμούνται σε εκατοντάδες αν όχι σε χιλιάδες, μεμονομένα ή ομαδικά, οι οποίοι  επισκέφτηκαν τις εγκαταστάσεις της στην Πωγωνιανή, γνώρισαν την οργάνωση και τη λειτουργία, πρόσφεραν  το πλεόνασμα της αλληλέγγιας αγάπης για τα παιδιά, μίλησαν με τρόφιμους και προσωπικό και μπορούν να καταθέσουν  μια αξιόπιστη μαρτυρία  στην τελευταία  επικαιρότητα.

Για την Πωγωνιανή, αποτελεί μια σελίδα στην εκατοντάχρονη «Ιδρυματική» ιστορία και παράδοση, σε κρίσιμες στιγμές προσφυγικής δοκιμασίας του ελληνισμού, και ανάγκης Παιδείας και Μόρφωσης από φτωχές και ανήμπορες οικογένειες, ακόμη και από μακρινούς τόπους. Ένας συλλογγικός φορέας του χωριού,  στάθηκε δίπλα στα παιδιά για περίθαλψη και προστασία, δημιουργώντας δομές πρωτοποριακές, φιλοξενώντας χιλιάδες παιδιά  των εννοιών αλληλεγγύης, φιλαλληλίας ακόμη και ανθρωπισμού. Μια γιγαντιαία προσπάθεια που αξιολογήθηκε και τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών.

Η ακριτική Πωγωνιανή με την εκατοντάχρονη πλούσια «Ιδρυματική» παράδοση, απαντά με οργή και πάνδημη αγανάκτηση, στη διανοούμενη περσόνα που αισθάνθηκε αφόρητη  δυσφορία  «στου διαόλου τη μάνα», και «στα σύνορα της χώρας»,  και δεν μπόρεσε να ανθέξει στο καφενείο τους απόμαχους(γέροντες) και το περιβάλλον που «αχνίζει χνώτα, ξερή και βαριεμάρα», ας βρει κάποιο άλλο τοπόσημο να ανακουφιστεί, στις σκοτεινές μποάτ στις υπώρειες του «τρελού»(Υμηττού).

Η Ελλάδα, η ακριτική Πωγωνιανή, τα 17 παιδιά της Κιβωτού θα επιζήσουν και χωρίς την προοδευτική διανόηση.

Εκεί «στου διαόλου τη μάνα(Ελλάδα)», περιμένουν την αρμόδια Υπουργό και τη νέα πρόεδρο της Κιβωτού, να διαλύσουν τη μπόχα που διαχέεται από κάποια μικρόφωνα με παράσιτα και από παράφωνες γραφίδες.

Ναι, στην «Ιδρυματική» Πωγωνιανή στα άκρα σύνορα της Ελλάδας ΑΚΟΜΗ.