Vostiniotis: Πολιτισμός και περιβάλλον πάνω απ’ τα αιολικά πάρκα

Πολιτισμός και περιβάλλον πάνω απ’ τα αιολικά πάρκα

του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΩΣΤΟΥΛΑ

Πριν προχωρήσω σε κάποιες δικές μου σκέψεις για ένα θέμα που έχει προκαλέσει μια απροσδιόριστη ακόμη κλιμάκωση κοινωνικών αντιδράσεων, θέλω να συγχαρώ τον αγαπητό Σταύρο Χρ. Τσέτση για τις Διαπιστώσεις του και τους «Μύθους, την Ιστορία και την Αιολική Ενέργεια». Και επειδή η επικαιρότητα του διαδικτύου είναι αδυσώπητη και σπάει την αόρατη σιωπή και τις «μαύρες τρύπες» της μη πληροφόρησης, θα ήταν πολύ χρήσιμο και δημοκρατικό, να διαψευστεί μια διαδικτυακή είδηση που κυκλοφορεί ότι σχεδιάστηκε: «Εκστρατεία για την κάμψη των κοινωνικών αντιδράσεων απέναντι στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη αιολικών πάρκων σε όλη τη χώρα». Πού η Δημοκρατία;
Το κείμενο του κ. Σταύρου Τσέτση επαναφέρει τη Μνήμη στην Ελληνική Ιστορία του Μύθου, της αναζήτησης του Θείου, για να σταθεί σε «Τόπους» διαβίωσης σε αρμονία με τον περιβάλλοντα χώρο, χώροι λατρευτικοί, που συναρμόζουν το γήινο με το μεταφυσικό. Είναι «Τόποι», οι οποίοι χάραξαν ανεξίτηλα την Ευρωπαϊκή ταυτότητα.

Θα προσθέσω μερικές ακόμη απόψεις του Σταύρου: «ο χώρος λατρείας της ορθόδοξης ερμηνείας του υπερβατικού, Ναοί, Μοναστηριακά συγκροτήματα, ξωκλήσια, διάσπαρτα στην ύπαιθρο και σε σκοτεινούς χρόνους, συγκροτεί μια αδιάρρηκτη ενότητα και μια θαυμαστή συνάρθρωση, με την περιβάλλουσα φύση. Κάποιοι εμβληματικοί της ευρωπαϊκής διαδρομής «Τόποι» ευτύχησαν να αποθανατιστούν από εικαστικούς. Άλλοι, κινούνται μεταξύ μιας επίμονης «Μνήμης» και της απειλής της «Λήθης». Αποκεκαλλυμένοι ή μη, περισσότερο ή λιγότερο γνωστοί, τέτοιοι «Τόποι», συγκροτούν ένα ικανό κομμάτι της Ιστορίας του Δυτικού Πολιτισμού. Ως το αυθεντικό «Παράδειγμα» ή ως το Αρχέτυπο έμπνευσης.
Κάθε αναπτυξιακό εγχείρημα που αγνοεί τα παραπάνω ή δεν τα λαμβάνει υπόψη, αντιστρατεύεται στον Ευρωπαϊκο χώρο την ταυτότητά του. Όταν δε, συντήνει στην υποβάθμιση ή στρέβλωση αυτών των περιοχών προκαλεί «Υβριν.
Ποιος ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως μπροστά σε παραλείψεις της χώρας για προστασία περιοχών NATURA, που προκάλεσαν, μεταξύ των άλλων, καταδίκη της από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διατήρησης οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας σε ειδικές ζώνες διατήρησης. Και δεν πρόκειται ασφαλώς για «Μουσειακούς χώρους», αλλά για ζωντανές περιοχές, ενίοτε παραμελημένες στη νέα Ευρωπαϊκη Προγραμματική περίοδο (2021-2027)».
Αυτά και άλλα γράφει ο αγαπητός Σταύρος στις Διαπιστώσεις του, τις οποίες πρέπει να διαβάσουν όλοι οι αρμόδιοι διαχειριστές των διαφόρων προγραμμάτων περιβαλλοντικής προστασίας και ανάπτυξης μέσα στη ιδέα της διάσωσης του Περιβάλλοντος της ΝΑΤURA 2000.
Τα όσα εύστοχα επισημαίνει ο Σταύρος με έμφαση στην Ελληνική Ιστορία, τον Ελληνικό Μύθο, την Θρησκευτική Λατρεία και τη θαυμαστή συνάρθρωση με την περιβάλλουσα Φύση, που αναθεωρούνται με το πρόγραμμα των ανεμογεννητριών, έρχονται μετά την αναθεώρηση της Ιστορίας, και έτσι εμφανίζεται να οδηγεί σε μία αναθεώρηση και του περιβάλλοντος και της Μεγάλης Ευρωπαϊκής Ιδέας του Προγράμματος NATURA 2000.
Παίρνοντας από τον Σταύρο τη σκυτάλη για την περίπτωση του Πωγωνίου, όπου έκανα ένα εύλογο ερώτημα σαν πολίτης αλλά δεν έχω ακόμη μια υπεύθυνη απάντηση.
Ένα μεγάλο κομμάτι του Πωγωνίου έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα NATURA 2000 στον πρώτο πίνακα εφαρμογής αυτού, με τον κωδικό GR2130010 (όρος Δούσκο, Ωραιόκαστρο, Δάσος Μερόπης, Κοιλάδα Γορμού, Λίμνη Δελβινακίου). Με Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) Πωγώνι για Ορνιθιπανίδα (SPA).
Σε αναρτημένον στο διαδίκτυο χάρτη επισημειώνονται σε τρείς θέσεις επί του όρους Νεμέρτσικα - Δούσκος και στο εγγύς Κουτσόκρανο, προγραμματισμένη τοποθέτηση ανεμογεννητριών. Συνολικά παίρνει ο αγέρας όλο το Πωγώνι με τέσσερις συστοιχίες. Το γεγονός έχει προκαλέσει μια έντονη αντίδραση κατοίκων και πολιτιστικών φορέων του Πωγωνίου.
Η περιοχή αυτή, με κυρίαρχο «Τόπο» τη Νεμέρτσικα, αποτελεί την ψυχή και την καρδιά της ιστορικής, πολιτιστικής, αρχαιοελληνικής, περιβαλλοντικής, οικολογικής και αισθητικής παράδοσης του Παλαιοπωγωνίου. Η Νεμέρτσικα είναι η «νύφη του Πωγωνίου», Υψηκόρυφος, Νεφελογείτων, Λευκόπεπλος και Μεγαλοπρεπής, με πολλάς εκ του ηλιακού φέγγους ανταύγειας και αναλαμπάς, Υψηκάρηνος ΝΕΜΕΡΤΣΙΚΑ (Λεωνίδας Βασιλειάδης- εκ Βοστίνης 1911).
Η κοιλάδα του Γορμού και οι παράπλευρες υπώρειες Νεμέρτσικας και Κουτσόκρανου έχουν χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος, από το Ωραιόκαστρο μέχρι Δρυμάδες και είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση, μετά το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, αρχαιολογικός «Χώρος» της Ηπείρου. Ένας «Χώρος» που οι τριαντάχρονες ανασκαφές του αρχαιολόγου Ηλία Ανδρέου έφεραν στο φως μνημεία και πειστήρια μιας συνεχούς κατοίκησης από το 1200 π.Χ. με δεκάδες τύμβους και νεκροταφεία, με πελασγικά ίχνη καλυβών όπως τις περιγράφει ο Παυσανίας στα Αρκαδικά, με ίχνη μιας Ελληνιστικής πόλης του 4ου -3ου π.Χ. αιώνα, με αγγειοπλαστείο και πολλά κεραμικά, με σιδηρά όπλα για άμυνα και κυνήγι και με ίχνη δημοσίων κτιρίων και πολλά κτερίσματα που εκτίθενται σε ειδική προθήκη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.
Ο αρχαιολόγος έχει εκτιμήσει ότι ο «Χώρος» έχει αντικείμενο ανασκαφών για εκατό χρόνια. Ένας εκτεταμένος «Χωρος», είναι διάσπαρτος από κεραμικά όστρακα. Σε έναν «Χώρο» ανακαλύφθηκε εργαστήριο επεξεργασίας κεχριμπαριού, μια ένδειξη ότι η κοιλάδα ήταν ένας δρόμος του κεχριμπαριού από τη Βαλτική θάλασσα προς Μυκήνες, ενώ από κάποια ευρήματα εκτιμάται ότι ο «Χώρος» είχε επικοινωνία με τις Μυκήνες.
Στις πλαγιές της Νεμέρτσικας υπάρχουν ίχνη -μεγάλες ισόδομες πέτρες- ενός αρχαίου μνημείου - πιθανώς πελασγικού, το οποίο ο αρχαιολόγος χαρακτηρίζει ως Αρχαία Φρυκτώρια, δείγμα αρχαίων τηλεπικοινωνιών, την μοναδική ίσως στην Ήπειρο. Ένα κτίσμα, δίπλα στο οποίο κτίστηκε ένας Αηλιάς, για να συντηρείται στην Πωγωνήσια παράδοση η αρχαιοελληνική τηλεπικοινωνία με τις φρυκτώριες, με τη έκφραση «Αηλιάς βλέπει Αηλιά». Και είναι γεμάτη η Νεμέρτσικα από Αηλιάδες και σε άλλα χωριά, ενώ γύρω υπάρχουν πολλά Μοναστήρια και ιερά προσκυνήματα και γίνεται η Νεμέρτσικα μια εντυπωσιακή «συνάρθρωση «Χώρων» Λατρείας και φύσης, ένας ύμνος στον δημιουργό, μια σελίδα Ελληνικής ιστορίας. Πάνω στη Νεμέρτσικα υπάρχουν ερείπια από οικισμό. Ο «Χώρος» ονομάζεται Παλιοχώρι, υπήρχαν ίχνη από Εκκλησία, και αλώνια, και Θρύλοι και Μύθοι ακόμη συντηρούνται για χρυσά αφιερώματα αλετριού και εικόνες του Λουκά. Ένας παλιός υδραύλακας, υδροδότησης του «Χώρου» με επένδυση από κουρασάν ακόμη δεν έχει μελετηθεί και χρονολογηθεί. Σε άλλη τοπωνυμία της Νεμέρτσικας υπάρχουν ίχνη Κάστρου της εποχής των Τόκκων.
Η παράδοση του Πωγωνίου, θέλει την Νεμέρτσικα κοιμώμενη νύφη, και ο Νίκολας Χάμοντ ο μεγάλος Ιστορικός της Ηπείρου, που έφθασε στην περιοχή το 1933, αποδέχεται αυτή την παράδοση και την ονομάζει νυμφοειδή σιλουέτα της Νεμέρτσικας, ενώ σημειώνει στην Ιστορία του μια άλλη παράδοση που του διηγήθηκαν για την αρχαία Διώνη ως τη θεά των βουνών. Σε αυτή την αξιολόγηση, αυτού του «Χώρου» της Νεμέρτσικας, να προστεθεί και η άποψη του Πουκεβίλ ότι η Νεμέρτσικα, ονομάστηκε διαδοχικά όρος Ποσειδών, όρος Χάων και όρος Λάμποβον.
Το τελευταίο Λάμποβον, εκ του λάμπω, το βρίσκουμε στα όρια του Πωγωνίου, στη Μονή Λαμπόβου, Βυζαντινό αυτοκρατορικό κτίσμα με δωρεά στο «Χώρο», Τίμιου Ξύλου, στο Λάμποβο του Ζάππα, δίπλα στο Πωγώνι, και στην Κάτω Λάβδανη Πωγωνίου όπου παλιά εκκλησία δίπλα στο Μοναστήρι του ΜακρηΑλέξη, η οποία ονομάζεται Παναγιά η Λαμποβίστρα.
Η αναφορά στον Ποσειδώνα, έχει και μία άλλη συνάρθρωση με την άποψη έρευνας ότι εκεί σιμά υπήρχε το Ιερό του Ποσειδώνα και με την ανεύρεση αγαλματιδίου του Ποσειδώνα στην γειτονική Αντιγόνεια του Πύρρου, και αναθηματικές στήλες στη Πολύτσανη του Πωγωνίου όπου παλαιόκαστρο το οποίο περιγράφει ο αρχαιολόγος Clark, ενώ ένα χρονικό αναφέρει ότι εκεί οι Χάονες έστησαν αγάλματα του Κρόνου και του Πάνα
Στα όρια της Νεμέρτσικας και στους πρόποδες υπάρχουν δύο «Χώροι» με μεγάλη συνάρθρωση με την ιστορία του Γένους. Δύο Μοναστήρια. Η Μονή Μολυβδοσκέπαστης και η Μονή Αγίου Αθανασίου Πολύτσανης ήταν οι προμαχώνες της Ορθοδοξίας που σταμάτησαν τον εξισλαμισμό της Ηπείρου. Στην περίπτωση της Μονής του Αγίου Αθανασίου ο επίσκοπος Δρυϊνουπόλεως Σοφιανός, άφησε τη Μητρόπολη και πήγε Ηγούμενος στο Μοναστήρι όπου «ύψωσε ανασχετικό φραγμό στην αλλόθρησκη επιβολή προς εξισλαμισμό χριστιανών». Ο Σοφιανός εκηρύχθει Όσιος της Εκκλησίας. Κάστρο λοιπόν της Ορθοδοξίας ο «Χώρος» της Νεμέρτσικας. Επειδή γίνεται αυτός ο λόγος για «Χώρους» με ιστορική και λατρευτική ταυτότητα να προσθέσω ότι ο Παν. Μπάρκας, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αργυροκάστρου, μελετητής της ιστορίας σημειώνει ότι στο βόρειο τμήμα της Ηπείρου, Πωγωνίου και Δερόπολης, διαπιστώνεται ότι ιδρύθηκαν 78 Μοναστήρια και τα 48 από αυτά αφιερωμένα στην Παναγιά. Πολλά από αυτά τα ιερά Προσκυνήματα ιδρύθηκαν από τους Αυτοκράτορες Ιουστινιανό, Αλέξιο Κομνηνό, Κωνσταντίνο Πωγωνάτο, Ανδρόνικο και ενισχύθηκαν με Χρυσόβουλα, δωρεές σε κτήματα, μύλους, δένδρα και ζεύγη βοών. Αποτελεί ένα μέρος της μεγάλης Βυζαντινής παρουσίας στο «Χώρο».
«Τόποι» με υψηλή συνάρθωση με την ιστορία και παράδοση, δημιουργημένα μέσα σε ένα φυσικό περιβάλλον που κυριαρχείται από δασοκάλυψη κατά 80% από δένδρα δρυός στα οποία συντηρείται μια αρχαία παράδοση για την «ιερή βελανιδιά», που έρχεται από την αρχαία Μυθολογία με τον ύμνο στη θεά Δήμητρα του Καλλίμαχου(3ος π..Χ. αιών) «τις μοι καλά δένδρα κόπτει;» για να τη βρούμε στην «Βασιλική δρύ» του Παπαδιαμάντη «την άνασσα του δρυμού, τη Δέσποινα αγρίας καλλονής, τη βασίλισσα της δρόσου τον γίγαντα του δάσους», και να φθάσουμε στον Γεώργιο Γαζή Δελβινακιώτη, που διασώζει την παράδοση για χιλιόχρονη βελανιδιά, το Δένδρο του Μπιλιούρη, στην κουφάλα του οποίου οι Χριστιανοί τοποθέτησαν εικόνα της Παναγιάς. Ισχυρή η περιβαλλοντική παράδοση του Πωγωνίου για την ιερότητα του Δένδρου, όπως γενικά ονομάζεται η βελανιδιά.
Σε άλλες δικές μου καταγραφές θα συνεχίσω για αυτά τα σίδερα που φέρνουν οι «σιδερένιοι ξένοι» οι σύγχρονοι «Σταυροφόροι» που καταστρέφουν τόσο βάρβαρα τον Ναό της Φύσης, το μεγαλείο του δημιουργού και τους «Τόπους» της κιβωτού του Γένους.
Να κλείσω επαναλαμβάνοντας την λέξη που χρησιμοποίησε ο Σταύρος, την Ύβριν, αν οι διαχειριστές εννοούν αυτή τη λέξη της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας.