ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΚΑΘΕ ΕΠΟΧΗΣ

   ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΚΑΘΕ ΕΠΟΧΗΣ.
                                  του ΚΏΣΤΑ Γ.ΤΣΙΛΙΜΑΝΤΟΥ

Είναι ο ιστορικός που αποκάλυψε σε βάθος την ανθρώπινη φύση με τα αναλλοίωτα στους αιώνες χαρακτηριστικά, έφερε στο φως τα βαθύτερα αίτια των πολέμων, την αληθεστάτην, αλλ’ αφανεστάτην πρόφασιν», κατέγραψε με απαράμιλλο τρόπο την αλαζονεία της δύναμης και προεξόφλησε για όλα τα εγκλήματα που γίνονται και θα γίνονται στο μέλλον, «τα γιγνόμενα και αεί εσόμενα», όσο δεν (θα) αλλάζει η φύση των ανθρώπων «έως αν η αυτή φύσις των ανθρώπων ή»
Στο κέντρο του ιστορικού γίγνεσθαι βλέπει την ανθρώπινη φύση με όλες τις βασικές ψυχολογικές καταστάσεις που κυριαρχούν: Ιδιοτέλεια, φιλοδοξία, υπεροψία, πλεονεξία, αλαζονεία, και τη δύναμη την οικονομική που κινεί προς δράση.
Ο ισχυρός τρώγει τον αδύνατο. Ο αδύνατος αναγκαστικά ζητεί  την προστασία του ισχυρού. Ο ισχυρός προσφέροντάς τη ν γίνεται ισχυρότερος. Η προστασία που ζητεί ο αδύνατος για να επιβιώσει, γίνεται αφορμή να χάσει την ελευθερία του.   
Αυτοί που γράφουν ιστορία, όχι αναζητώντας την αλήθεια, αλλά χάριν ιδιoτελών σκοπών, για να δικαιολογήσουν την τάξη τους, την παράταξή τους, είναι οι ιστορικοί που επιδιώκουν «αταλαίπωρον την ζήτησιν της αληθείας» και «αγώνισμα ες το παραχρήμα ακούειν»(σε πιο ελεύθερη μετάφραση αυτό σημαίνει «πονήματα που γαργαλούν τα αφτιά»).

Με το κριτικό του πνεύμα και την πιο αυστηρή αντικειμενικότητα διαπιστώνει ότι δε συμβαίνουν τα πολιτικά δρώμενα, με βάση τη δικαιοσύνη, τους όρκους, τις υποσχέσεις, το φόβο του Θεού (των θεών ,τότε), αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα, μια και στον τομέα αυτό, επικρατεί η ΔΥΝΑΜΗ και το ΣΥΜΦΕΡΟΝ. Όσες φορές ο αδικημένος επικαλείται τον θεό και την δικαιοσύνη, ο μέν θεός βέβαια δεν απαντά, η δε δικαιοσύνη κωφεύει.  Όπου υπάρχει το θείον , υπάρχει μόνον ως  ψυχολογική θέση στους ανθρώπους, ποτέ έξω από αυτούς. Πολύ περισσότερο  ο Θουκυδίδηςδεν βλέπει ΜΟΊΡΑ και προδιαγραφή, που έβλεπε  ο Ηρόδοτος. (στη νουβέλα με τον Κροίσο). Μόνο το τυχαίο συμβάν, τον άλογο παράγοντα, που είναι δυνατόν να αλλάξει το ιστορικό γεγονός. Πολιτική και ανθρώπινη αναγκαιότητα παρασύρει τους υπερέχοντας δυνατούς να επιβάλουν την κυριαρχία τους με τη βία. (το μήνυμα του Θ,)
Εξ αιτίας του πολέμου ανατρέπονται όλες οι καθιερωμένες αξίες , «ο δε πόλεμος υφελών την ευπορίαν του καθ’ ημέραν, βίαιος διδάσκαλος και προς τα παρόντα τας οργάς των πολλών ομοιοί», (3,82) που σημαίνει ότι ο πόλεμος αφαιρώντας την καθημερινή καλοπέραση γίνεται διδάσκαλος της βίας και εξομοιώνει τις ψυχικές διαθέσεις των πολλών προς την παρούσα πολεμική κατάσταση. Και λίγο πιο κάτω γράφει: «και την ειωθείαν αξίωσιν των ονομάτων ες τα έργα αντήλλαξαν τη δικαιώσει» που σημαίνει και την καθιερωμένη σημασία των λέξεων με τις οποίες δηλώνουνται τα πράγματα, τις άλλαξαν αυθαίρετα, για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους. Έτσι η παράλογη τόλμη θεωρήθηκε ανδρική αρετή, η προσωπική διστακτικότητα δειλία, η σωφροσύνη προσωπίδα της ανανδρίας. Όποιος φερνόταν έξαλλα, γινόταν αρεστός, όποιος έφερνε αντιρρήσεις ύποπτος. Η συγγένεια θεωρήθηκε χαλαρότερος δεσμός από την κομματική αλληλεγγύη. Τις εύλογες προτάσεις των αντιπάλων τις δέχονταν με υστεροβουλία, τους όρκους τούς κρατούσαν τόσο μόνο, όσο δεν είχαν τη δύναμη να τους καταπατήσουν και ήταν ευκολότερο να φαίνονται επιδέξιοι οι κακούργοι, παρά να θεωρούνται τίμιοι όσοι δεν είχαν δόλο. Αυτοί που κρατούσαν ουδέτερη στάση γίνονταν θύματα και των δυο παρατάξεων, ή διότι δεν συμμετείχαν στον κοινό αγώνα ή από φθόνο για την ενδεχόμενη σωτηρία τους, Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούσαν να κάνουν το κακό και να θεωρούνται έξυπνοι, παρά να είναι καλοί και να θεωρούνται βλάκες.
 
Η αλαζονεία του Δυνατού που δεν υπολογίζει καμιά δικαιοσύνη και παραμερίζει κάθε ευσπλαχνία , η αποκτήνωση του ανθρώπου γνωρίζομε, σε ποιους αναφαίρεται; Στους Αθηναίους του ΕΠΙΤΑΦΊΟΥ(τότε, και σε κάθε Υπερδύναμη σήμερα). Η συμβατική ηθική μπρος στις αδήριτες ανάγκες και τις αλλαγές που φένει η φρίκη του πολέμου καταρρέει. Ο άνθρωπος μένει γυμνός με τα πάθη του.
 Όσοι διαβάσατε τον απαράμιλλο ύμνο της αθηναϊκής δημοκρατίας, διαβάστε αμέσως παρακάτω και την τραγική του Αποκαθήλωση. Είναι ο ΛΟΙΜΟΣ που στον πόλεμο αποκτηνώνει. Ο Θ. είναι παράλληλα και μεγάλος καλλιτέχνης αφού δίπλα στο αριστούργημα του Επιταφίου, έστησε και την τραγωδία του Λοιμού.
Θα ακολουθήσουν στο πέμπτο βιβλίο τα ΜΗΛΙΑΚΆ, όπου «η διακήρυξη ανθρωπίνων δικαιωμάτων» πάει στα σκουπίδια, με τους δημοκράτες Αθηναίους που «κατέσφαξαν όλους τους ενήλικους Μηλίους όσους συνέλαβαν και πούλησαν ως δούλους τα παιδιά και τις γυναίκες του νησιού. Κατόπιν αποίκησαν το νησί στέλνοντας εκεί πεντακόσιους αποίκους» (Ε.116).
Όλων αυτών των κακών αιτία ήταν το πάθος για την απόκτηση και διατήρηση της εξουσίας, η πλεονεξία, η φιλοδοξία που έσπρωχναν τις φατρίες να αγωνίζονται με λύσσα. Το πικρό νόημα του Θουκυδίδη στη διαλεκτική της ιστορίας είναι ότι μιλούν με ίσους όρους μόνον όσοι έχουν και ισομερείς δυνάμεις. Το να επικαλείσαι λαμπρά παρελθόντα ή οφειλόμενα χρέη, ή δικαιοσύνη, ή θεούς, στην πλάστιγγα των πολιτικών δρωμένων δεν έχει κανένα βάρος. Ο Θουκυδίδης καταπιάνεται με ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν πριν από 2400 χρόνια και γράφει μια ιστορία που δεν πρόλαβε να αποτελειώσει, μα τι δύναμη μυαλού ήταν αυτή, ώστε να κρίνει τα συμβάντα ανεπηρέαστος από αυθεντίες, ανεπηρέαστος από την Παράδοση, ανεπηρέαστος από την αγάπη του τόπου του, και να φτάνει να επιλέγει τον μελλοντικό αναγνώστη του προκαλώντας τον και τινάζοντάς του τη φράση «εγώ δε γράφω για να γαργαλάω αφτιά» , αλλά το έργο μου είναι «κτήμα ες αεί» για όποιον έχει κότσια να με διαβάζει.
Ο Θουκυδίδης με το απαράμιλλο έργο του είναι ως να λέει: Προσέξτε, διότι αν φθάσετε με τα έργα σας στηνεπαλήθευση των πρώτων σημαδιών των γραφομένων μου , δεν υπάρχει επιστροφή!