Χριστουγεννιάτικο άρθρο

Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΤΣΙΛΙΜΑΝΤΟΣ

Πήρα πένα να γράψω κάτι για τις άγιες μέρες που πλησιάζουν και ο
λογισμός μου θόλωσε από αντιφατικά συγκρουόμενες σκέψεις.
Συγχωρέστε με που θ' αρχίσω έτσι, μήπως και υπάρχει ελπίδα και για
μένα που γράφω και για σας που με διαβάζετε να ξαλαφρώσουμε.
Ποιες άγιες μέρες, καλοί μου, που εδώ άνεμος φθοράς και σήψης έχει
μολύνει τα πάντα. Σα να κουραστήκαμε και να παρακμάσαμε πνευματικά,
ψυχικά, ηθικά και η ζωή να παραπατάει, να φαίνεται πως έχασε το σκοπό
της.
Η νεοελληνική μας αθλιότητα, η ασυνέπεια, ο ατομισμός, ο φιλοτομαρισμός,
το βόλεμα, η απληστία, η κιβδηλία, η φοροκλοπή, η πλαστογραφία, το
άσειστο άχθος του δημοσιοϋπαλληλισμού, ο ασύνετος καταναλωτισμός και
η μανιακή αναζήτηση μιας ανάλγητης ατομικής ευζωίας, η ερημιά της ψυχής,
ξεσπάνε σε μορφές βίας και απάτης, σε ανενδοίαστα ξεγυμνώματα -και δεν εννοώ
τα σωματικά- μπροστά στο γυαλί, σε φτηνές ή νεοπλουτίστικες σπατάλες και
διασκεδάσεις, τα νιάτα της Ελλάδας έχουν βυθιστεί σε ψεύτικους παράδεισους,
για να μη ξανασηκωθούν ή να σηκωθούν σακατεμένα.
Σήμερα στη θέση του ευ ζην έχει περάσει <<δι οστέων>> η ηθική μας πώρωση.
Τα κοράκια της πένας ή του φακού όπου οσμίζονται πτώματα ενσκήπτουν
αλαλάζοντας, αφηνιάζουν οι ειδήσεις γύρω από θέματα και πρόσωπα του
περιθωρίου, υποθρησκείες, παραθρησκείες, αστρολογίες, μαγείες,
εξορκισμοί προσφέρονται στη μεταφυσική δίψα του ανθρώπου, οι ιερωμένοι
μας αντί για την αγάπη του Θεού προβάλλουν το φόβο του σατανά, γέμισε
η ψυχή μας δαιμονικά!
Ο Χριστός, όπου επικράτησε, υποτάχτηκε σε οικονομικά συστήματα,
έχασε την αρχική αποστολή του, πολιτογραφήθηκε εθνικός, ύψωσε εθνικές
σημαίες, ευλόγησε όπλα και η θρησκεία που έφτασε να κηρύξει όχι μόνο
το <<αγαπάτε αλλήλλους>> αλλά και <<αγαπάτε τους εχθρούς υμών>> έγινε
πρόξενος λουτρού αιμάτων. Ποιες άγιες μέρες, καλοί μου. Ως ιδανικό
για μας, μέχρι χτές, επικρατούσε ο λόγος μιας φοιτήτριας Γερμανίδας,
μεταφερμένος στη γλώσσα μας με την πέννα του Τερζάκη, από τα 1972,
παρακαλώ. <<Ιδανικά για μας είναι το κρεβάτι, το πορτοφόλι και το
στομάχι>>! Ναι, primum vivere, και primum cupere, αλλά αν ο
αποκτηνωτικός ευδαιμονισμός, για ένα λαό, αποτελεί τη "μοναχή έγνοια"
του, ο τριχερός μας πρόγονος των σπηλαίων μουγκρίζει όχι πολύ μακριά
μας.
Ζήσαμε και ζούμε σε ένα γυμνό κόσμο, δίχως πίνακα αξιών, και οι
άνθρωποι παρέμειναν δίχως νόημα, άδειοι και ξέσκεποι.
Αυτά γινόνταν ως χθές, προτού χτυπήσει η ο λοιμός και η λιμική στη
χώρα μας. Να επιμερίσω ευθύνες; Και βέβαια οι κυβερνήτες του
πελατειακού μας κράτους έχουν και τις μεγαλύτερες. Κανείς μας όμως δεν
είναι αμέτοχος των δεινών μας. Θα πω και το βαρύτερο. Με τέτοιο λαό
<<τοιούτος υμίν έπρεπεν αρχιερεύς>>.
Και τώρα θα σας εκμυστηρευτώ κάτι:
Κάθε φορά που η σκέψη μου φτάνει σε ακραία λογικά αδιέξοδα και μπρος
μας χάσκουνε σκοτεινά τα βάραθρα της πτώσης και του αφανισμού, τότε
κάτι άλλο συμβαίνει μέσα μου. Συντελείται μια μυστική αλχημεία, που
δεν έχει καμιά σχέση με ό,τι συνήθως ονομάζουμε λογική. Δεν ξέρω πώς
να ονομάσω αυτή την υπόγεια λειτουργία, διαίσθηση, ενορατική σκέψη,
συναισθηματικό αντίβαρο, μυστικές ρίζες της ζωής, ένα πράμα ξέρω πως
αυτή η διεργασία με μεταφέρει σε ένα άλλου είδους επίπεδο, που με
σώζει και με ηρεμεί. Από κάποια μυστική κοίτη σαλεύει κάποιο ημίφως,
που μου λέει πως είναι αδύνατον έτσι να συμβεί. Δε γίνεται η ζωή τη
Ζωή να θανατώσει. Κάτι θα συμβεί από την απέναντι πλευρά. Εκεί,
νομίζω, πως κάποια ζώπυρα κρυμμένα στις στάχτες, θ'ανάψουν. Φτάνει
λίγο να φυσήσει.
Πόσες φορές έφθασε ο Ελληνας στο χείλος του γκρεμού και το θάνατο;
Αυτό είναι το περίεργο με αυτό το λαό. Όταν δεν υπάρχει ακτίνα φωτός
και όλα δείχνουν τετέλεσται, τότε ξυπνάει η συνείδησή του. Τότε η
Ρωμανία <<ανθεί και φέρει κι άλλο>> (Πόντος). Τότε <<μ' άγγιξες και δε μ'
ένιωσες στα μαρμαρένια αλώνια>> λέει στο Χάρο ο Διγενής. Τότε <<η Ελλάδα
έχει πάντοτε ανάσταση μες απ' τα κρύα χώματά της>> (Παλαμάς).
Να, λοιπόν, γιατί μας χρειάζονται τα περιουσιακά στοιχεία του
πολιτισμού μας, οι αιωνόβιες ρίζες μας, η αυτογνωσία μας, το φως μας.
Κι ετυμολογικά αυτό σημαίνει "Ελλάς" λαμπρότητα, φως.
Μας χρειάζονται εκείνες οι στέρεες φωνές των αρχαίων προγόνων μας,
ο θεός του Μακρυγιάννη, το χρέος του Σολωμού, η ορθοδοξία του
Παπαδιαμάντη. Εθρήνησε και αυτός <<τα βάσανα του κόσμου που δεν έχουν
τελειωμό>> στο <<Μοιρολόι της Φώκιας>>, χτύπησε αλύπητα την πλουτοκρατία
και την κοινωνική αδικία στους <<Χαλασοχώρηδες>>, αλλά η ψυχή του δε
ναυάγησε, κρατήθηκε <<ως φωλεά αλκυόνος επί των κυμάτων>> (Υπηρέτρα).
Πώς να ξεχάσουμε τέτοιες μέρες τον ζωγράφο των ταπεινών <<αλλά πέρα
από την κακομοιριά και δώθε από την πολυτέλεια>> ανθρώπων; (Ελύτης).
Είναι ο ψάλτης της πέρα για πέρα Ρωμιοσύνης (του Βυζαντίου και της
τουρκοκρατίας). Σκιαγραφεί τον κόσμο της φτώχειας αλλά και της
ποιότητας και πίστης, είναι ο ζωγράφος των χλοερών ερημοκλησιών και
εκείνων που <<αισθάνονται την χαράν του να ζώσιν>> (Στο Χριστό στο
Κάστρο). Των ψυχών που γιορτοφορούν. Είναι αυτός που χτύπησε τον
διωγμό της ζωής και δημιουργίας με την τραγική του"Φόνισσα".
Και αν, κοσμοκαλόγερος αυτός, ζήτησε και το πιοτό και τη γιουβετσάδα,
όχι δεν ανεζήτησε την οινοφλυγία και τον κορεσμό, αλλά την ψυχική ευφροσύνη.
Φίλοι μου, μαζί με τα άσματα των παιδιών που θ' ακούσετε κι εφέτος,
και που τα άκουε και ο Παπαδιαμάντης <<ως λάλημα χειμερινών στρουθίων>>
(Ο Αμερικάνος), ελάτε μαζί μου, να ξεχάσουμε τη μιζέρια μας, το κακό
που μας βρήκε, και να απολαύσουμε μια ποίηση υψηλής ποιότητας, άρρητου
αισθητικού κάλλους, μεταφυσικού βάθους, θρησκευτικού ρίγους, μια
ποίηση θαλερού ελληνικού λόγου που διατρέχει τους αιώνες, ακμαίος,
σφριγηλός, χιλιόχρονος και πάντα νέος:
Η παρθένος σήμερον
Τον Υπερούσιον τίκτει.
Και η γη το σπήλαιον
Τω Απροσίτω προσάγει.
Άγγελοι
Μετά ποιμένων δοξολογούσι
Μάγοι δε
Μετά αστέρος οδοιπορούσι.
Δι' ημάς γαρ εγεννήθη
Παιδίον νέον
O προ αιώνιον Θεός.

Ο Αχώρητος παντί πώς εχωρήθη εν γαστρί;
Ο εν κόλποις του πατρός πως εν αγκάλαις της μητρός;
Πάντα ως οίδεν, ως ηθέλησε και ως ηυδόκησε.

Χριστός γεννάται: Δοξάσατε!
Χριστός εξ ουρανών: Απαντήσατε!
Χριστός επί γης: Υψώθητε!

Την γαρ σοι μήτραν θρόνον εποίησεν
Και την σην γαστέρα πλατυτέρα ουρανών απειργάσατο.

Άσαρκος γαρ ών, εσαρκώθη εκών
Και γέγονεν ο ων, ο ουκ ην, δι' ημάς
Και μη εκστάς της φύσεως,
Μετέσχε του ημετέρου φυράματος.
Εξήλθε Λόγος
Eις ανάπλασιν λαών.

Μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξον:
Ουρανόν το σπήλαιον,
Θρόνον Χερουβικόν την Παρθένον.
Την φάτνην χωρίον
Εν ώ ανεκλήθη ο Αχώρητος
Χριστός ο Θεός,
Όν ανυμνούντες
Μεγαλύνομεν.
Καλή βέβαια και η "Άγια νύχτα" καλά και τα "Τζιγκλ-μπελ". Έχουν
μουσική εξαίσιων τόνων. Αλλά ως εκεί.
Αν διατρίψεις στο λόγο τους, μόλις και μετά βίας μπορείς να τον
χαρακτηρίσεις πρωτοβάθμιο. Μα αν θελήσεις να τα αντιπαραβάλεις με τους
πιο πάνω ύμνους, τότε είναι σαν να βάζεις αθύρματα και άχυρα δίπλα στο
χρυσάφι. Κ αι μόνο ο υπέροχος Ύμνος "Δόξα εν υψίστοις Θεώ κι επί γης
ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία", φτάνει για τη σύγκριση. Ευδοκία στους
ανθρώπους σημαίνει καλή γνώμη, αγάπη του ενός προς τον άλλο. Δόξα
στους ουρανούς, ειρήνη στη γη, αγάπη στους ανθρώπους. Ξέρετε ωραιότερο
μήνυμα;
Αν σου συμβεί και έχεις και την τύχη να ακούσεις τον υψηλό αυτό λόγο
από γνήσιες βυζαντινές χορωδίες -όχι, φυσικά, σαν αυτή την άχρωμη,
άοσμη και άγευστη της Μητροπόλεως- τότε είσαι δυο φορές τυχερός και
για τον ελληνικό τους λόγο και για τη μουσική τους, που και τα δυο
βγαίνουν από χθόνια κοιτάσματα και τα νιώθεις και τα δυο άμεσα γιατί
είναι στο αίμα σου. Μια γλώσσα που δε χρειάζεται μετάφραση και μια
μουσική που ακούς από τα γεννοφάσκια σου.
Και τότε σμίγεις με την αιωνιότητα.
Έρχομαι τώρα στο ανήμπορο σήμερα: Με το φτωχό μου λόγο σας λέω:
Θάρρος Έλληνες! Ας γίνουμε αλληλέγγυοι στα δύσκολα που μας
δυναστεύουν. Αλληλέγγυιοι και όλοι μαζί, μα προς Θεού όχι
καταστροφικοί. Τις σάρκες μας τρώμε. Ας κατανοήσουμε την έννοια του
γενικού συμφέροντος. Τώρα που πιάσαμε πάτο, δε μας μένει παρά ένα. Να
πατήσουμε και να τιναχτούμε ψηλά, όπως το θέλει και ο Παλαμάς.

<<...και μη έχοντας πιο κάτω άλλο σκαλί
Να κατρακυλήσεις πιο βαθιά
Στου Κακού τη σκάλα,
Για τ' ανέβασμα ξανά που σε καλεί
Θα αιστανθείς να σου φυτρώσουν, ω χαρά
Τα φτερά
Τα φτερά
Τα φτερά τα πρωτινά σου τα μεγάλα!

Σφίξτε τα χέρια όλοι μαζί. Αδερφωθείτε. Μόνο ενωμένοι θα περάσωμε το
ποτάμι. Η θλίψη και η αγανάκτηση να γίνουν δημιουργικές και όχι,
απαξιωτικές. Ας γυρίσουμε στις ρίζες μας, στις πηγές του πολιτισμού
μας, στην εθνική μας αυτογνωσία.
Εκεί θα αναγνωρίσουμε ποιοι είμαστε, τι είχαμε, τι χάσαμε, τι έχομε, τι πρέπει, τι μας πρέπει.
Καλή επιστροφή στον εαυτό μας Έλληνες, καλές σκέψεις για προκοπή και,
Καλά Χριστούγεννα!