.png)
Βήσσανη #2010 #0815
Ονομασία Σχετικά με την προέλευση του ονόματος του χωριού, οι απόψεις διίστανται. Στα σχόλια των ομηρικών επών αναφέρεται ότι το τοπωνύμιο Βήσσα άλλοτε γράφεται με ένα και άλλοτε με δυο σίγμα, προερχόμενο από τη νωπή φύση του εδάφους.
Ιστορία Το χωριό που ιδρύθηκε κατά το 14ο αιώνα, αναπτύχθηκε κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας και διατηρεί στοιχεία της παραδοσιακής του αρχιτεκτονικής.
Στη Βήσσανη υπήρχε σχολείο ήδη πριν το 1770, ενώ ακόμη το Παρθεναγωγείο και ο ερειπωμένος πια σταθμός Χωροφυλακής λίγο πιο έξω από το χωριό, στην περιοχή των Πηγαδιών δείχνουν την άλλοτε ευημερούσα ζωή της κοινότητας.
Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου, τρίκλιτη βασιλική από το 1791 με τοιχογραφίες. Έξω από το χωριό και σε απόσταση 1,5 χλμ περίπου, βρίσκεται μέσα σε περιοχή με πλατάνια, η Ιερή Μονή Άβελ, μονόκλιτη βασιλική με τρούλο, η οποία χρονολογείται από το 1770, σύμφωνα με την επιγραφή του ιδρυτή της, γαιοκτήμονα Άβελη, από τον οποίο πιθανότατα πήρε και την ονομασία της.. Οι αγιογραφίες της είναι από τους ζωγράφους των Χιονάδων.
Τα σπίτια των Βησσανιωτών αντανακλούν την πάλαι ποτέ οικονομική και πνευματική πρόοδο της περιοχής. Είναι χτισμένα από Ηπειρώτες μαστόρους από τα μαστοροχώρια της Πυρσόγιαννης και της Βούρμπιανης. Ήταν συνήθως χτισμένα μέσα σε πλακόστρωτη αυλή, περιστοιχισμένη με οβρό (μαντρότοιχο) και εξώπορτα ξύλινη που είχε δίκλιτη στέγη.
Το Παρθεναγωγείο και το Αρρεναγωγείο αποτελούν διατηρητέα κτίρια του χωριού.
Σήμερα Αξιοσημείωτο γεγονός στην κοινότητα είναι το περίφημο ετήσιο τριήμερο πανηγύρι, με τον μεγάλο χορό κάτω από τον πλάτανο της πλατείας, τη μέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου (15 Αυγούστου), όπου συρρέει πλήθος κόσμου από τις γύρω περιοχές. Στο χωριό υπάρχει ξενώνας και κοινοτικό καφενείο.
Σήμερα η Βήσσανη αποτελεί Τοπικό Διαμέρισμα της Δημοτικής Ενότητας Δελβινακίου.
Το Παρθεναγωγείο - Αρρεναγωγείο το οποίο αποτελεί πολιτισμικό μνημείο, τη μονή Άβελ (1770), τη μονή "Γενεσίου της Θεοτόκου Γιούρχαν" (1736), τους ναούς Παναγιάς, Ευαγγελίστριας, Αγίου Νικολάου (1791), τα δέκα πηγάδια, τη χαράδρα του Γορμού, το δρυόδασος, τον παραδοσιακό Ξενώνα (τηλ. 26570 71447), το παραδοσιακό κεντρικό καφενείο και το πέτρινο ρολόι της κεντρικής πλατείας.
Η ιερά μονή Άβελ Δεξιά από το δρόμο που οδηγεί από τη Βήσσανη στον Άγιο Κοσμά, και μέσα σε δάσος δρυός, βρίσκεται η μονή Άβελ που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Πήρε το όνομά της από κάποιο γαιοκτήμονα Άβελ που χρηματοδότησε την ανέγερσή της. Ο ναός ανήκει στον αγιορείτικο τύπο με νάρθηκα, και στη νοτιοδυτική γωνία του βρίσκεται το κωδωνοστάσιο. Τη μοναδική πληροφορία για τη χρονολόγηση του μνημείου την παρέχει η κτητορική επιγραφή σύμφωνα με την οποία ο ναός χτίστηκε και ιστορήθηκε το 1770. Οι αγιογραφίες της μονής διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Η αγιογράφηση είναι έργο των Χιονιαδιτών ζωγράφων Κωνσταντίνου και Μιχαήλ του Μιχαήλ. Τον εσωτερικό διάκοσμο του ναού έρχεται να συμπληρώσει το τέμπλο από επιχρυσωμένο ξύλο καρυδιάς, το οποίο μοιάζει με το τέμπλο του Αγίου Νικολάου της Βήσσανης, και πιστεύεται ότι έγινε από τους ίδιους τεχνίτες. Η ομοιότητα αυτή οδηγεί επίσης στο συμπέρασμα ότι προγενέστερα υπήρχε άλλο τέμπλο, κατασκευασμένο πιθανόν ταυτόχρονα με την αγιογράφηση, το οποίο για κάποιον λόγο αντικαταστάθηκε στις αρχές του 19 αιώνα. Ο περίβολος της Μονής έχει σημεία οχύρωσης.
Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο ενοριακός ναός του Αγίου Νικολάου. Είναι μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με ευρύχωρο υπερυψωμένο γυναικωνίτη. Ο ναός στεγάζεται εσωτερικά με θόλους και καλύπτεται με σχιστόπλακα. Λίθινη κτητορική επιγραφή πάνω από την κύρια είσοδο, στη νότια πλευρά, μας πληροφορεί ότι ο ναός χτίστηκε το 1791. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο, αλλά δυστυχώς οι τοιχογραφίες του καλύφθηκαν με ασβεστόχωμα, εκτός από το ανώτερο τμήμα της αψίδας (Αγία Τριάδα) και το κεντρικό φουρνικό (Παντοκράτορας). Στο ιερό, στον κυρίως ναό και στο νάρθηκα, υπάρχουν αρκετές εικόνες, πολλές από τις οποίες προέρχονται από ξωκκλήσια, ναούς και μονές της περιοχής.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΒΗΣΣΑΝΗΣ
ΤΟ ΠΕΤΡΙΝΟ
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΗΣΣΑΝΗΣ
ΜΟΝΗ ΑΒΕΛ
ΤΕΜΠΛΟ ΑΠΟ ΕΞΩΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Ιστορία Το χωριό που ιδρύθηκε κατά το 14ο αιώνα, αναπτύχθηκε κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας και διατηρεί στοιχεία της παραδοσιακής του αρχιτεκτονικής.
Στη Βήσσανη υπήρχε σχολείο ήδη πριν το 1770, ενώ ακόμη το Παρθεναγωγείο και ο ερειπωμένος πια σταθμός Χωροφυλακής λίγο πιο έξω από το χωριό, στην περιοχή των Πηγαδιών δείχνουν την άλλοτε ευημερούσα ζωή της κοινότητας.
Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου, τρίκλιτη βασιλική από το 1791 με τοιχογραφίες. Έξω από το χωριό και σε απόσταση 1,5 χλμ περίπου, βρίσκεται μέσα σε περιοχή με πλατάνια, η Ιερή Μονή Άβελ, μονόκλιτη βασιλική με τρούλο, η οποία χρονολογείται από το 1770, σύμφωνα με την επιγραφή του ιδρυτή της, γαιοκτήμονα Άβελη, από τον οποίο πιθανότατα πήρε και την ονομασία της.. Οι αγιογραφίες της είναι από τους ζωγράφους των Χιονάδων.
Τα σπίτια των Βησσανιωτών αντανακλούν την πάλαι ποτέ οικονομική και πνευματική πρόοδο της περιοχής. Είναι χτισμένα από Ηπειρώτες μαστόρους από τα μαστοροχώρια της Πυρσόγιαννης και της Βούρμπιανης. Ήταν συνήθως χτισμένα μέσα σε πλακόστρωτη αυλή, περιστοιχισμένη με οβρό (μαντρότοιχο) και εξώπορτα ξύλινη που είχε δίκλιτη στέγη.
Το Παρθεναγωγείο και το Αρρεναγωγείο αποτελούν διατηρητέα κτίρια του χωριού.
Σήμερα Αξιοσημείωτο γεγονός στην κοινότητα είναι το περίφημο ετήσιο τριήμερο πανηγύρι, με τον μεγάλο χορό κάτω από τον πλάτανο της πλατείας, τη μέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου (15 Αυγούστου), όπου συρρέει πλήθος κόσμου από τις γύρω περιοχές. Στο χωριό υπάρχει ξενώνας και κοινοτικό καφενείο.
Σήμερα η Βήσσανη αποτελεί Τοπικό Διαμέρισμα της Δημοτικής Ενότητας Δελβινακίου.
Το Παρθεναγωγείο - Αρρεναγωγείο το οποίο αποτελεί πολιτισμικό μνημείο, τη μονή Άβελ (1770), τη μονή "Γενεσίου της Θεοτόκου Γιούρχαν" (1736), τους ναούς Παναγιάς, Ευαγγελίστριας, Αγίου Νικολάου (1791), τα δέκα πηγάδια, τη χαράδρα του Γορμού, το δρυόδασος, τον παραδοσιακό Ξενώνα (τηλ. 26570 71447), το παραδοσιακό κεντρικό καφενείο και το πέτρινο ρολόι της κεντρικής πλατείας.
Η ιερά μονή Άβελ Δεξιά από το δρόμο που οδηγεί από τη Βήσσανη στον Άγιο Κοσμά, και μέσα σε δάσος δρυός, βρίσκεται η μονή Άβελ που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Πήρε το όνομά της από κάποιο γαιοκτήμονα Άβελ που χρηματοδότησε την ανέγερσή της. Ο ναός ανήκει στον αγιορείτικο τύπο με νάρθηκα, και στη νοτιοδυτική γωνία του βρίσκεται το κωδωνοστάσιο. Τη μοναδική πληροφορία για τη χρονολόγηση του μνημείου την παρέχει η κτητορική επιγραφή σύμφωνα με την οποία ο ναός χτίστηκε και ιστορήθηκε το 1770. Οι αγιογραφίες της μονής διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Η αγιογράφηση είναι έργο των Χιονιαδιτών ζωγράφων Κωνσταντίνου και Μιχαήλ του Μιχαήλ. Τον εσωτερικό διάκοσμο του ναού έρχεται να συμπληρώσει το τέμπλο από επιχρυσωμένο ξύλο καρυδιάς, το οποίο μοιάζει με το τέμπλο του Αγίου Νικολάου της Βήσσανης, και πιστεύεται ότι έγινε από τους ίδιους τεχνίτες. Η ομοιότητα αυτή οδηγεί επίσης στο συμπέρασμα ότι προγενέστερα υπήρχε άλλο τέμπλο, κατασκευασμένο πιθανόν ταυτόχρονα με την αγιογράφηση, το οποίο για κάποιον λόγο αντικαταστάθηκε στις αρχές του 19 αιώνα. Ο περίβολος της Μονής έχει σημεία οχύρωσης.
Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο ενοριακός ναός του Αγίου Νικολάου. Είναι μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με ευρύχωρο υπερυψωμένο γυναικωνίτη. Ο ναός στεγάζεται εσωτερικά με θόλους και καλύπτεται με σχιστόπλακα. Λίθινη κτητορική επιγραφή πάνω από την κύρια είσοδο, στη νότια πλευρά, μας πληροφορεί ότι ο ναός χτίστηκε το 1791. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο, αλλά δυστυχώς οι τοιχογραφίες του καλύφθηκαν με ασβεστόχωμα, εκτός από το ανώτερο τμήμα της αψίδας (Αγία Τριάδα) και το κεντρικό φουρνικό (Παντοκράτορας). Στο ιερό, στον κυρίως ναό και στο νάρθηκα, υπάρχουν αρκετές εικόνες, πολλές από τις οποίες προέρχονται από ξωκκλήσια, ναούς και μονές της περιοχής.
ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Η Βήσσανη είναι χτισμένη σε υψόμετρο 754 μ., ιδρύθηκε κατά το 14ο αιώνα, και αποτέλεσε τα χρόνια της Τουρκοκρατίας πνευματική και πολιτιστική πρωτεύουσα της περιοχής του Πωγωνίου. Ο πληθυσμός της σήμερα είναι 426 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Τα σπίτια του χωριού αντανακλούσαν την οικονομοκή και πνευματική πρόοδο της περιοχής. Σήμερα διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της. Διόροφα πέτρινα σπίτια με πλακόστρωτες αυλές, περιστοιχισμένα από ψηλό μαντρότοιχο και ξύλινη εξώπορτα που είχε δίκλιτη στέγη. Αξίζει να αναφερθεί η ύπαρξη Σχολείου στο χωριό πριν το 1770! Πολλοί επιστήμονες και διακεκριμένοι άνθρωποι της πνευματικής, κοινωνικής και καλλιτεχνικής ζωής, κατάγονται από το χωριό.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΒΗΣΣΑΝΗΣ
ΤΟ ΠΕΤΡΙΝΟ
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΗΣΣΑΝΗΣ
ΜΟΝΗ ΑΒΕΛ
Λίγο έξω από το χωριό μέσα στα πλατάνια βρίσκεται χτισμένη από τον 9ο-10ο αιώνα η Μονή Αβέλ. Από τα σημαντικότερα μοναστήρια του Πωγωνίου, οφείλει την ονομασία της σε κάποιον Αβέλη που υπήρξε κτήτορας ή ανακαινιστής της. Το καθολικό, μονόκλιτη βασιλική με τρούλο χτίστηκε και αγιογραφήθηκε το 1770. Οι τοιχογραφίες διατηρούνται σε καλή κατάσταση, είναι έργο γωγράφων από τους Χιονιάδες Κόνιτσας.
ΤΕΜΠΛΟ ΑΠΟ ΕΞΩΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Η ΜΟΝΗ ΑΒΕΛ ΣΤΗ ΒΗΣΣΑΝΗ
.
