.png)
60 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ...
Το ολοκαύτωμα του Σταυροσκιαδίου
Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΥΦΑΝΤΗΣ
Το ολοκαύτωμα του Σταυροσκιαδίου
Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΥΦΑΝΤΗΣ
9 Ιουνίου 1944. Αλησμόνητη, αξέχαστη, σημαδιακή μέρα. Θανατηφόρος χαλασμός αγκάλιασε το χωριό. Ολοκληρωτική καταστροφή. Αντάρτες από τις γύρω δασωμένες περιοχές χτύπησαν τους Γερμανούς, που θεώρησαν υπεύθυνους τους Σταυροσκιαδίτες και περικύκλωσαν το χωριό. Γνωστή η τακτική τους όταν συναντούσαν αντίσταση. Για εκδίκηση πυρπολούσαν το πιο κοντινό χωριό. Αν συνέβαινε κάποιος Γερμανός να χάσει τη ζωή του, πενήντα ανθρώπους έπιαναν και τους εκτελούσαν. Μαινόμενοι, κραυγάζοντας και χτυπώντας αλύπητα ανήμπορους ανθρώπους, γυναίκες και παιδιά, τους ανάγκασαν να βγουν από τα σπίτια τους. Τους συγκέντρωσαν στο σπίτι του Θανάση Μίχου. Ο σκοπός τους ήταν φανερός, να τους κάψουν ζωντανούς. Ανάγλυφη η εικόνα της θηριωδίας. Λεηλατούσαν το βιός των κατοίκων. Οι άμοιροι κάτοικοι, σκιές του εαυτού τους, πελιδνοί και καταπτοημένοι περίμεναν το τέλος τους. Δεν ήταν μόνο η φωτιά και η λεηλασία ήταν και το αίμα, οι ψυχικοί πόνοι, οι χειροπέδες, οι ξυλοδαρμοί, οι ατιμώσεις, οι εξευτελισμοί. Στριμωγμένοι ο ένας δίπλα στον άλλον, άφωνοι, με ολάνοιχτα μάτια και άδεια την ψυχή, ανέμεναν το μοιραίο. Την ώρα που ήταν έτοιμοι να βάλουν φωτιά στο σπίτι ήρθε ένας Αυστριακός αξιωματικός και με άγριες διαθέσεις τους διέταξε να μπουν στη γραμμή και τους οδήγησε στο χαγιάτι της εκκλησίας.
Απέναντι και σε μικρή απόσταση είχαν στήσει τα μυδράλια. Σκέφτηκαν άλλον τρόπο εκτέλεσης. Για καλή τους τύχη κατέφτασε ένας ανώτατος αξιωματικός και άρχισε να κάνει βόλτες γύρω από τους συγκεντρωμένους κατοίκους. Η τύχη τους κρεμόταν από μια κλωστή. Ο Σωκράτης Παππάς πήρε το θάρρος να τους μιλήσει με σπασμένα γερμανικά. Τους είπε ότι οι αντάρτες που τους χτύπησαν δεν ήταν χωριανοί, περαστικοί ήταν. Οι Γερμανοί, αφού διεπίστωσαν ότι οι άντρες του χωριού ήταν παρόντες, σταμάτησαν την εκτέλεση. Σώθηκαν! Τους έβαλαν στη γραμμή και η πομπή ξεκίνησε για την Πωγωνιανή. Όταν η φάλαγγα έφτασε στον 'Aγιο Αθανάσιο αντίκρισαν πίσω τους φωτιές και καπνούς, το χωριό καιγόταν. Δαίμονες της κόλασης περιέρχονταν τα σπίτια και σαδιστικά τα περιέβρεχαν με πετρέλαιο και σε λίγη ώρα γίνονταν παρανάλωμα του πυρός. Σωστή κόλαση! Πενήντα έξι σπίτια αποτεφρώθηκαν.
Ο ουρανός σκοτείνιασε: Φρίκη και όλεθρος. Τα πάντα μεταβάλλονταν σε καπνούς και στάχτες. Πύρινες φλόγες τυλίγουν τα σπίτια και πυκνοί καπνοί καλύπτουν τον ουρανό. Φλόγες, καπνοί και αποκαΐδια. Τίποτε δεν έμεινε όρθιο. Τοίχοι μαυρισμένοι από τη φωτιά, σοκάκια γεμάτα στάχτες και σωροί από καπνισμένες πέτρες. Σώθηκε το Σταυροσκιάδι από τους Τούρκους και τους Τουρκαλβανούς και δεν γλίτωσε από τη βαρβαρότητα των Γερμανών.
Σήμερα ανοιχτές πληγές παραμένουν κάποια ερείπια για να θυμίζουν και να μαρτυρoύν την ανήκουστη καταστροφή. Οι όμηροι σκυφτοί, αμίλητοι, ράκη ψυχικά και σωματικά, φαντάσματα του εαυτού τους, έφτασαν στην Πωγωνιανή και στοιβάχτηκαν στο Δημοτικό Σχολείο Το απόγευμα 44 άντρες φορτώθηκαν στα αυτοκίνητα για τα Γιάννινα. Τους υπόλοιπους τους άφησαν ελεύθερους. Από τους 44 ομήρους που έφτασαν στα Γιάννινα 11 οι: Δωδης Aλέξανδρος, Δώδης Βασίλειος του Λεωνίδα, Γκόνος Βασίλειος του Σπυρίδωνα, Διαμάντης Εμμανουήλ του Γεωργίου, Σωτηρόπουλος Σωτήριος του Βασιλείου, Δόκος Βασίλειος του Αθανασίου, Παππάς Κωνσταντίνος του Βασιλείου, Κολέφας Βασίλειος του Ιωάννη, Τσίτσος Πέτρος του Δημητρίου, Αλεξιάδης Χαρίλαος του Ηρακλή και Αλεξιάδης Γεώργιος του Ηρακλή, εστάλησαν στη Γερμανία και 6 οι: Σωτηρόπουλος Αθανάσιος του Κωνσταντίνου, Σωτηρόπουλος Βασίλειος του Γεωργίου, Κολέφας Αχιλλέας, Τσόγκας Ιωάννης, Δάππας Αχιλλέας και Δώδης Ευάγγελος, πήραν το δρόμο για τη Θεσσαλονίκη. Οι υπόλοιποι 27 αφέθηκαν ελεύθεροι και επέστρεψαν στο χωριό. Τα γυναικόπαιδα, μετά από πέντε μέρες που έμειναν στην Πωγωνιανή, γύρισαν στο κατεστραμμένο χωριό τους. Όμως! Πού να μείνουν; Τα σπίτια καμένα, τα ζώα αρπαγμένα, το βιος ολόκληρης ζωής χαμένο χωρίς σκεπάσματα, χωρίς ρούχα να αλλάξουν, χωρίς μαγειρικά σκεύη. Συγκέντρωναν τα μισοκαμένα πράγματα και πάσχιζαν να κρατηθούν στη ζωή! Δεν άργησε να κάνει την εμφάνιση η πείνα. Είχαν και το μυαλό τους στους άντρες που έλειπαν από το χωριό.
Οι περιπέτειες της επιβίωσης κατά το διάστημα του καλοκαιριού και του δύσκολου χειμώνα που ήρθε βαρύς ξεπερνούν την ανθρώπινη φαντασία. Προσπαθούν, με τις δυνάμεις που τους είχαν απομείνει, να συμμαζέψουν τα σπίτια τους ζώντας σε πρόχειρες καλύβες. Μόνο η ψυχική τους αντοχή και η δύναμη της θέλησής τους τους έσωσε.
Ο πόλεμος τέλειωσε με νίκη των Συμμαχικών Δυνάμεων. Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν ηττημένοι τον τόπο. Την 'Aνοιξη του 1945 επέστρεψαν οι όμηροι στα σπίτια τους και στις οικογένειές τους. Το κράτος άρχισε, με όσα μέσα διέθετε, να επουλώνει τις πληγές που άφησε πίσω του ο πόλεμος και η κατοχή.
Κάποια μικρή, αλλά ευπρόσδεκτη βοήθεια, στέλνονταν και στα χωριά, Η ζωή σιγά-σιγά επανερχόταν στους φυσιολογικούς της ρυθμούς.
ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΠΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ
ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥΣ
ΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΟΡΕΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα
Κοινότητα Πωγωνιανής - Κ.Δ. Σταυροσκιαδίου
Υψόμετρο:
|
740 μ.
|
Πληθυσμός:
|
93 κάτοικοι
Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001
|
Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:
|
72 χλμ. από Ιωάννινα
|
Ιστορικά στοιχεία:
|
Ανήκει γεωγραφικά στην περιοχή Πωγωνίου. Άλλα ιστορικά στοιχεία στην ιστοσελίδα :
|
Ιστορικά μνημεία - μουσεία:
| |
Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:
| |
Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:
|
28 - 29 Ιουλίου - Αγίας Παρασκευής
|
Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:
|
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πολυφωνικό Πωγωνήσιο τραγούδι (και ο διάσημος Πωγωνήσιος χορός) που αποτελεί μοναδικό φαινόμενο στην Ελληνική μουσική παράδοση.
Συρτός στα δύο (Πωγωνίσιος)
Ο χορός αυτός χορευόταν σε ανοιχτό κύκλο, διπλοκάγκελο, τριπλοκάγκελο ή τετραπλοκάγκελο, ανάλογα με την περιοχή, από χορευτές που έκαναν την ίδια κίνηση. Ήταν ο πιο διαδεδομένος χορός αφού οι περισσότεροι χοροί της Ηπείρου κατέληγαν σ’ αυτόν. Ονομάζεται και Πωγωνίσιος. Με το χορευτικό του μοτίβο χορεύονται κι άλλοι χοροί, όπως η «Γενοβέφα», τα «Κλάματα», ο «Χειμαριώτικος», το «Γιάννη μου το μαντήλι σου» που συναντήσαμε και παραπάνω κλπ. Η θέση των χορευτών στο διπλοκάγκελο ή τριπλοκάγκελο (δύο εσωτερικοί κύκλοι γυναικών και ένας εξωτερικός ανδρών) δεν εξαρτιόταν από την ηλικία ούτε την κοινωνική τους τάξη και είναι ένας τρόπος χορού που συναντιέται και στην ευρύτερη Βαλκανική περιοχή.
Γάιτα διπλή και μονή
Οι δύο αυτοί χοροί χορεύονταν σε ανοιχτό κύκλο από άνδρες και γυναίκες στο Πωγώνι, την Κόνιτσα, τα Ζαγοροχώρια και ορισμένα χωριά της περιοχής των Ιωαννίνων. Η ονομασία μπορεί να προήλθε από παραφθορά της λέξης «γκάιντα», ενώ το χορευτικό μοτίβο της διπλής γάιτας αποτελούταν από 8 ή 9 κινήσεις και χορεύονταν μόνο από γυναίκες στην περιοχή Δολό του Πωγωνίου. Το χορευτικό μοτίβο της μονής Γάιτας, η οποία συνοδεύονταν μόνο με οργανική μουσική σχηματιζόταν από 16 κινήσεις.
Έθιμα του Πωγωνίου
Δωδεκαήμερο: Οι μέρες του 12ήμερου των Χριστουγέννων ήταν μέρες ξεκούρασης. Το τζάκι έκαιγε συνεχώς και η στάχτη δεν έπρεπε να πεταχτεί έξω. Κατά τη διάρκεια του 12ημέρου δεν έβραζαν όσπρια για να μη βγάλουν εξανθήματα τα παιδιά.
Χριστούγεννα: Την παραμονή έφτιαχναν τηγανίτες γιατί θύμιζαν τα σπάργανα του Χριστού, τις έτρωγαν το βράδυ της παραμονής ή και ανήμερα Χριστούγεννα. Την ημέρα των Χριστουγέννων έσφαζαν τον καλύτερο κόκορα και τον έκαναν σούπα.
Πρωτοχρονιά: Την παραμονή τα παιδιά έκοβαν τούφες πουρνάρι, όσα και τα μέλη της οικογένειας. Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς με την πρώτη καμπάνα όλη η οικογένεια ήταν στο πόδι. Άναβαν τη φωτιά και ένας - ένας πέταγαν μια τούφα πουρνάρι σ' αυτή. Αυτό άναβε και σπινθηροβολούσε με κρότο. Το μεσημέρι στο τραπέζι είχαν κρεατόπιτα και μετά το φαγητό ο μεγαλύτερος έκοβε τη βασιλόπιτα σε τόσα κομμάτια όσα και τα μέλη της οικογένειας. Στη συνέχεια με το χέρι έφερνε μια στροφή στο τεψί και όποιο κομμάτι τύχαινε μπροστά στον καθένα ήταν δικό του. Ο τυχερός της χρονιάς ήταν αυτός που θα έβρισκε στο κομμάτι του το νόμισμα.
Θεοφάνια: Την παραμονή ο παπάς μαζί με τον καντηλανάφτη γύριζε όλο το χωριό για ν' αγιάσει τα σπίτια και οι νοικοκυραίοι του έδιναν λίγο καλαμπόκι. Ο μικρός μισθός των παπάδων έκανε αυτό το καλαμπόκι ευπρόσδεκτο. Ανήμερα τα Φώτα, αγόρια και κορίτσια του χωριού πήγαιναν αμίλητα στη βρύση και έπαιρναν το αμίλητο νερό. Μετά τραγουδώντας γύριζαν στο σπίτι και όταν χτυπούσε η καμπάνα πήγαινα το νερό στην εκκλησία.
Η τελετή του αγιασμού των υδάτων γινόταν μέσα στην εκκλησία και «ανάδοχος του Χριστού» γινόταν με πλειστηριασμό, αυτός που θα έδινε το περισσότερο καλαμπόκι ή σιτάρι στην εκκλησία. Αυτός λοιπόν έπαιρνε το σταυρό και καθόταν σ' ένα στασίδι δίπλα στον παπά. Κάθε πιστός, αφού τον ράντιζε ο παπάς με αγιασμό, περνούσε και φιλούσε το σταυρό λέγοντας στον ανάδοχο «βοήθειά σου». Στη συνέχεια έπαιρνε αγιασμό με τον οποίο θα ράντιζε όλο το σπίτι του.
Τριών Ιεραρχών: Μέρα των γραμμάτων. Οι δημογέροντες πήγαιναν στο σχολείο, εκεί θα γίνονταν οι εξετάσεις των μαθητών. Τους έβαζαν να λύσουν ένα δυο προβλήματα και μετά τους εξέταζαν στα υπόλοιπα μαθήματα. Αν απαντούσαν, ενέκριναν την προαγωγή τους αν όχι θα συνέχιζαν στην ίδια τάξη. Αν μάλιστα το ποσοστό των μαθητών που δεν απαντούσε ήταν μεγάλο, τότε θεωρείτο υπεύθυνος ο δάσκαλος και απολυόταν. Αυτά γίνονταν προ του 1913.
Φεβρουαρίου, Αγίου Τρύφωνα: Τη μέρα αυτή δεν έκοβαν τίποτε με μαχαίρι, για να μη κόψει το σκουλήκι τις ρίζες του καλαμποκιού και των κηπευτικών που θα φύτευαν την άνοιξη.
Φεβρουαρίου, της Υπαπαντής: Πίστευαν πως αν αυτή τη μέρα έβρεχε, θα έβρεχε συνέχεια σαράντα μέρες, διαφορετικά θα είχαν ξηρασία.
Κυριακή της Αποκριάς: Αυτή την ημέρα οι νιόπαντρες πήγαιναν στη μάνα τους να πάρουν την ευχή.
Κυριακή της Τυροφάγου: Τη μέρα αυτοί μεταμφιέζονταν όλοι, γυναίκες και άντρες χόρευαν και τραγουδούσαν. Το απόγευμα πήγαινα όλοι στον εσπερινό και μετά τα παιδιά του σχολείου περνούσαν μπροστά από τους γέροντες που κάθονταν στα στασίδια και τους φιλούσαν το χέρι. Το βράδυ πήγαινα σε σπίτια συγγενών για να ευχηθούν «καλή Σαρακοστή». Στους επισκέπτες προσέφεραν παστό χέλι ή βακαλάο τηγανιτό, τυρόπιτα και κρασί. Οι επισκέπτες δεν έτρωγαν για να χορτάσουν, αλλά τσίμπαγαν.
Καθαρή Δευτέρα: Την ημέρα αυτή είχε νηστεία. Ότι φαγητό περίσσευε από την Κυριακή, θα το έδιναν στους γύφτους, που γύριζαν τα χωριά και μάζευαν. Επίσης δεν επιτρεπόταν η εργασία, μόνο έπλεναν τις κατσαρόλες με αλισίβα.
1η Μαρτίου: Κάθε παιδί έδενε στο χέρι του ένα σχοινάκι από κόκκινη και άσπρη κλωστή σα βραχιόλι. Όταν κατά το τέλος Μαρτίου θα έβλεπαν το πρώτο χελιδόνι, το έβγαζαν και το κρεμούσαν σε μια ανθισμένη κρανιά, να το πάρουν τα χελιδόνια.
25η Μαρτίου: Ξημερώματα αυτής της ημέρας τα παιδιά με κουδούνια που είχαν βγάλει από τα γίδια περιφέρονταν γύρω από το χώρο του σπιτιού χτυπώντας τα και τραγουδώντας: «Φευγάτε φίδια και γκουστουρίτσες (σαύρες), ήρθεν ο Βαγγελισμός, να σας κόψει το κεφάλι, να το ρίξει στο ποτάμι, να το φαν οι καλογέροι, χειμώνα, καλοκαίρι»
Ίσως το ποίημα αυτό είχε αλληγορική σημασία και φίδια και γκουστουρίτσες να εννοούσε τους Τούρκους που θα έπρεπε να φύγουν από τον τόπο μας. Και μάλιστα συνέχισε να λέγεται και μετά την απελευθέρωση. Απρίλιος: Την 1η Απριλίου υπήρχε το έθιμο να λένε ψέματα. Του Λαζάρου: Το βράδυ της παραμονής τα παιδιά είχαν έτοιμα δυο τρία καλάθια, στολισμένα με λουλούδια και ξεκινώντας από την άκρη του χωριού και περνώντας απ' όλα τα σπίτια έλεγαν τον Λάζαρο. Δεν χωρίζονταν, αλλά αποτελούσαν μια και μόνη ομάδα. Των Βαΐων: Την Κυριακή των Βαΐων όλοι έπρεπε να πάνε στην εκκλησία να πάρουν δάφνη. Τη δάφνη επειδή δεν υπήρχε τέτοιο δένδρο στο χωριό, έπρεπε να πάει να την αγοράσει ο τελευταίος γαμπρός του χωριού. Θα τη δώριζε στην εκκλησία αλλά θα έδινε από ένα κλωνάρι σε κάθε σπίτι του χωριού. Για αμοιβή θα έπαιρνε όσα αυγά του έδιναν.
Μεγάλη Πέμπτη: Βάψιμο αυγών κόκκινα (μελανιά οι πενθούντες). Επίσης έφτιαχναν καρβέλες (πρόσφορα ) για το Πάσχα.
Μεγάλη Παρασκευή: Οι νέοι και οι νέες στόλιζαν τον επιτάφιο με αγριολούλουδα (κυρίως λουλούδια κουτσουπιάς). Το βράδυ μετά τη συνηθισμένη ακολουθία γινόταν η περιφορά του επιταφίου στο παρακείμενο νεκροταφείο. Μέγα Σάββατο: Στο δάπεδο της εκκλησίας ο παπάς με το «Ανάστα ο Θεός.» σκόρπιζε φύλλα δάφνης.
Το Μ. Σάββατο έσφαζαν και το αρνί.
Κυριακή του Πάσχα: Παλιότερα η Ανάσταση γινόταν κανονικά στις 12 η ώρα. Τα τελευταία χρόνια είχε επικρατήσει η συνήθεια να γίνεται στις 3.30΄ το πρωί. Καθένας που πήγαινε στην εκκλησιά μπορούσε να χτυπήσει για λίγο την καμπάνα κι' αυτό για να μη τσιμπάει η μύγα τα βόδια, όταν έσπερναν το χωράφι. Η ανάσταση γινόταν έξω από την εκκλησία. Ένας από κάθε σπίτι πήγαινε στην εκκλησία κόκκινα αυγά για να τα ευλογήσει ο παπάς. Από αυτά δύο έδινε στον παπά και τα υπόλοιπα τα γύριζε σπίτι και όταν έμπαινε στο σπίτι με το φως της λαμπάδας κάπνιζαν το πάνω μέρος της πόρτας του κατωγιού κάνοντας ένα σταυρό και κολλούσαν τσόφλια κόκκινου αυγού.
Μέρες της Διακαινησίμου: Τις μέρες αυτές πήγαιναν όλοι και λειτουργούσαν τα ξωκλήσια με τη σειρά. Α. Στέφανος, Α. Παρασκευή, Παναγιά.
Της Αναλήψεως: Ανήμερα όσοι χωριανοί μπορούσαν πήγαιναν στο Αγιονέρι της Χρυσόδουλης για να πιουν και να πάρουν το θαυματουργό νερό. Της Πεντηκοστής: Έκοβαν καρυδόφυλλα, πήγαιναν στην εκκλησία και την ώρα της λειτουργίας γονάτιζαν πάνω σ' αυτά. Μετά τα έβαζαν στα μπαούλα για να μην κόψει ο σκόρος τα ρούχα.
Της Αγίας Τριάδος: Τη μέρα αυτή πριν το 1915 οι χωριανοί πήγαιναν στο μοναστήρι της Πέπελης που γιόρταζε. Εκεί διάθεταν δική τους αίθουσα (αγορασμένη) στην οποία μπορούσαν Να εξυπηρετηθούν, να φάνε και να μείνουν.
24 Ιουνίου- Του Αγιαννιού: Από μέρες πριν τα παιδιά μάζευαν ξερόχορτα και τα έκαναν θημωνιές και την παραμονή άναβαν φωτιές και πηδούσαν πάνω από αυτές. Όποιος πηδούσε ανάμεσα από την μεγαλύτερη ήταν ο ικανότερος.
30 Νοεμβρίου του Αγ. Ανδρέα: Έβραζαν απ' όλα τα σπόρια μαζί
Πηγή : http://www.stavroskiadi.gr/
Λώλης Kώστας, Η μουσικοχορευτική παράδοση του Πωγωνίου Ιωαννίνων
Υφαντής, Ν., Έθιμα γύρω από τον γάμο στο Πωγώνι
Περισσότερες πληροφορίες για το πολυφωνικό τραγούδι :
|
Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:
|
Πληροφορίες για παραδοσιακές συνταγές της περιοχής Πωγωνίου:
|
Τοπικά Προϊόντα:
| |
Παραδοσιακά επαγγέλματα:
|
Κύρια γεωργοκτηνοτρόφοι αρχικά οι κάτοικοι-μετακινούμενοι όχι τόσο σε μεγάλες αποστάσεις αλλά από χαμηλότερα σε ψηλότερα υψόμετρα στην ίδια γεωγραφική περιοχή –εξάσκησαν στη συνέχεια διάφορα επαγγέλματα. Πιεζόμενοι κύρια από την σταδιακή τσιφλικοποίηση της περιοχής, τους βρίσκουμε ταξιδεμένους σε διάφορες πόλεις των Βαλκανίων (κυρίως Πόλη και Βλαχία) ως πλανόδιους τεχνίτες (βαρελάδες, ασβεστάδες, χασάπηδες, τσαρουχάδες κλπ) και στη συνέχεια σαν εμπόρους.
|
Παραδοσιακός οικισμός:
|
Όχι
Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC
|
Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:
| |
Διατηρητέα κτίρια:
|
Όχι
Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC
|
Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:
|
Τα Σωπικά. Η συνθηματική γλώσσα των Βαγενάδων της Βορ. Ηπείρου
|
Βουνά:
| Όρος Δούσκο |
Επιφανειακά - Υπόγεια Νερά :
| Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες
Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)
|
Υπέδαφος:
| Γεωλογία Ηπείρου |
Χλωρίδα - Πανίδα:
| |
Μονοπάτια:
| |
Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:
|
Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον» του ΥΠΕΧΩΔΕ εντάχθηκε η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (Ε.Π.Μ) για τον Γράμμο και τον Δούσκο και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο καλοκαίρι του 2008. Στη μελέτη περιλαμβάνονται οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 με τις ονομασίες: «Κορυφές όρους Γράμμος», «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, Δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού, λίμνη Δελβινακίου», καθώς και η ενδιάμεση περιοχή, δηλαδή από τον κάμπο της Κόνιτσας έως το Μολυβδοσκέπαστο και οι γειτονικές του Γράμμου εκτάσεις στον νομό Καστοριάς.
Στα όρια της περιοχής μελέτης, για το Ν. Ιωαννίνων, περιλαμβάνονται τμήματα των δήμων Μαστοροχωρίων, Κόνιτσας, Άνω Πωγωνίου, Δελβινακίου και των Κοινοτήτων Αετομηλίτσας και Πωγωνιανής.
Στο σχέδιο προεδρικού διατάγματος που θα συνοδεύσει την ειδική περιβαλλοντική μελέτη θα περιλαμβάνονται και ειδικές ρυθμίσεις για την ενίσχυση επενδύσεων ήπιων μορφών τουρισμού, αγροτουρισμού κ.λ.π., καθώς και σχέδια για τη θέσπιση αυστηρών κανονισμών για τη διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρα χωριών και οικισμών π.χ. αποκατάσταση διατηρητέων κτηρίων και κτηρίων σε παραδοσιακούς οικισμούς. Έτσι για πρώτη φορά στην Ελλάδα, η προστασία του περιβάλλοντος πρόκειται να συνδυαστεί με την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς
Το Εθνικό Πάρκο Β. Πίνδου, το Εθνικό Πάρκο που θα περιλαμβάνει τα Τζουμέρκα, το όρος Περιστέρι και τη χαράδρα του Αραχθου μαζί με το Εθνικό Πάρκο στο Γράμμο, αφού ολοκληρωθεί η αποναρκοθέτησή του, θα συγκροτούν την πιο εκτεταμένη περιοχή περιβαλλοντικής προστασίας στην Ελλάδα.
Στην ευρύτερη περιοχή του νομού Ιωαννίνων βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου το οποίο περιλαμβάνει τους Εθνικούς Δρυμούς της Βάλιας Κάλντας και του Βίκου-Αώου.
|
Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:
|
|
Προβλήματα - Ανάγκες:
| |
Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:
|
|
Αναφορές:
|
Ειδική βιβλιογραφία
Καρράς Β., 1972. Θύμησες απ’ το Πωγώνι. Ήθη, έθιμα, δοξασίες και τραγούδια. Αθήνα. Εκδ. Δωδώνη.
Κουτσουμπίνας, Λ., 1977. Νεκρές πολιτείες του Πωγωνίου. Συμβολή στην ιστορία του τόπου, Γιάννινα, Εκδόσεις Β. Κυριακίδης.
Κωστούλας, Κ., 2002, Πωγωνήσιοι εργολάβοι : συμβολή και μελέτη των δημοσίων έργων στην Ήπειρο στην ύστερη τουρκοκρατία, (μελέτη), Ιωάννινα, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Τμήμα Ηπείρου.
Μάτσιας Χ., 1985. Πωγώνι – Δερόπολη. Ήθη, έθιμα, τραγούδια. Αθήνα. Εκδ. Δωδώνη.
Μπόλος – Μπιρμπίλης Θ., 1999. Ο Γάμος στο χωριό μου : περιοχή Πωγωνίου. Γιάννινα : Δωδώνη.
Πωγωνιανά χρονικά, Ιωάννινα, Τυποεκδοτική Ηπείρου, 2001.
Υφαντής Ν., 1972, Ο Πωγωνήσιος γάμος : ήθη και έθιμα - προκαταλήψεις - δεισιδαιμονίες - μάγια - αμποδέματα - προικοσύμφωνα κ.λπ., τραγούδια νυφιάτικα - στολιστικά - καθεστικά - τάβλας ντολίων - λιανοτράγουδα - χορευτικά, Αθήνα, Εκδ. Αριστοτέλη Ν. Ζωίδη.
|