.png)
Το Καλπάκι πριν τον πόλεμο του 1940 ήταν σχεδόν ακατοίκητος τόπος. Εδώ υπήρχαν λίγες καλύβες και ένα-δυο καφενεία για τους περαστικούς στρατιώτες που είχαν έξοδο από το στρατόπεδο που βρίσκεται λίγο πριν το Καλπάκι. Σε αυτό στέλνονταν οι στρατιώτες προς αναμόρφωση.
Παραμονές του 1940 η 8η Μεραρχία Ηπείρου με επικεφαλής τον υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο οργάνωσε την άμυνα στα γύρω υψώματα της Γκραμπάλας, της Ασόνισσας, της Βελλάς και των Γρεμισιών. Στο ύψωμα της Βελλάς διασώζονται μέχρι σήμερα τα ίχνη των χαρακωμάτων. Ο υποστράτηγος Κατσιμήτρος, παρά τις αντίθετες απόψεις του Γενικού Επιτελείου που προέβλεπε άμυνα στα Τζουμέρκα, διέταξε να κρατήσει την γραμμή άμυνας στο Καλπάκι μέχρι εσχάτων. Πέτυχε να αναχαιτίσει την Ιταλική εισβολή και στις 10 Νοεμβρίου 1940 η 8η Μεραρχία πέρασε από την άμυνα στην επίθεση. Ιδιαίτερα στα υψώματα της Γκραμπάλας, ανατολικά του Καλπακίου, έγιναν οι πιο αιματηρές συγκρούσεις. Ένα σκίρτημα νιώθεις στην καρδιά σου μόλις αντικρίσεις, στην πλαγιά του λόφου προφήτης Ηλίας, το καλά ασβεστωμένο ΟΧΙ. Μια λέξη, μια κραυγή όλων των Ελλήνων, μια πίστη, ένας πόθος μιας ολόκληρης φυλής.
Στην Είσοδο του Καλπακίου υπάρχει το Πολεμικό Μουσείο του '40. Οι στρατιώτες ξεναγοί πρόθυμοι θα λύσουν τις απορίες των επισκεπτών και θα φρεσκάρουν την μνήμη τους σχετικά με τα γεγονότα του πολέμου. Μέσα από τα πλούσια εκθέματα, την γραφική και ηχητική αναπαράσταση της μάχης του Καλπακίου, αισθάνεσαι υπερηφάνεια γιατί βρίσκεσαι στην περιοχή που γράφτηκε η πιο λαμπρή σελίδα της πρόσφατης Ελληνικής Ιστορίας, με την αναχαίτιση των Ιταλών και το μεγάλο ΟΧΙ του 1940.
Λίγα μέτρα πιο μακριά και αφού περάσεις της οχυρωματική τάφρο συναντάς την σπηλιά όπου ήταν το Στρατηγείο του Διοικητή της 8ης Μεραρχίας κατά τη διάρκεια του πολέμου. Την είσοδο της σπηλιάς κοσμεί η περιτομή του Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, που με την πίστη του να υπερασπιστεί τη γραμμή άμυνας Ελαίας - Καλαμά καθήλωσε τις εχθρικές δυνάμεις στο Καλπάκι και δημιούργησε το αθάνατο έπος του 1940.Πάνω από τον οικισμό και στον λόφο Σειλητούρια δεσπόζει το γιγάντιο μπρούτζινο άγαλμα του πολεμιστή στρατιώτη του 40.
Σήμερα το Καλπάκι είναι η έδρα του ιστορικού Δήμου. Αποτελεί σπουδαίο συγκοινωνιακό κόμβο όπου και οφείλει την συνεχόμενη ανάπτυξή του. Ενδεικτικά αναφέρουμε το εργοστάσιο εμφιαλώσεως νερού και αναψυκτικών, τα σύγχρονα θερμοκήπια ευρωπαϊκών προδιαγραφών, τις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος (φωτοβολταικά) κ.τ.λ., τα οποία εξασφαλίζουν πολλές θέσεις εργασίας. Αποτελεί οικισμό που συνεχώς συγκεντρώνει κατοίκους από τα γύρω ορεινά χωριά και διάφορα επαγγέλματα. Διαθέτει όλα τα είδη καταστημάτων, εστιατόρια, ταβέρνες, ξενώνες και διάφορες υπηρεσίες. Το Καλπάκι αποκτά τελικά σημαντικό ρόλο στην οργάνωση του χώρου της ευρύτερης περιοχής.
(κείμενα Ν.Κατσένης)
Στην Είσοδο του Καλπακίου υπάρχει το Πολεμικό Μουσείο του '40. Οι στρατιώτες ξεναγοί πρόθυμοι θα λύσουν τις απορίες των επισκεπτών και θα φρεσκάρουν την μνήμη τους σχετικά με τα γεγονότα του πολέμου. Μέσα από τα πλούσια εκθέματα, την γραφική και ηχητική αναπαράσταση της μάχης του Καλπακίου, αισθάνεσαι υπερηφάνεια γιατί βρίσκεσαι στην περιοχή που γράφτηκε η πιο λαμπρή σελίδα της πρόσφατης Ελληνικής Ιστορίας, με την αναχαίτιση των Ιταλών και το μεγάλο ΟΧΙ του 1940.
Λίγα μέτρα πιο μακριά και αφού περάσεις της οχυρωματική τάφρο συναντάς την σπηλιά όπου ήταν το Στρατηγείο του Διοικητή της 8ης Μεραρχίας κατά τη διάρκεια του πολέμου. Την είσοδο της σπηλιάς κοσμεί η περιτομή του Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, που με την πίστη του να υπερασπιστεί τη γραμμή άμυνας Ελαίας - Καλαμά καθήλωσε τις εχθρικές δυνάμεις στο Καλπάκι και δημιούργησε το αθάνατο έπος του 1940.Πάνω από τον οικισμό και στον λόφο Σειλητούρια δεσπόζει το γιγάντιο μπρούτζινο άγαλμα του πολεμιστή στρατιώτη του 40.
Σήμερα το Καλπάκι είναι η έδρα του ιστορικού Δήμου. Αποτελεί σπουδαίο συγκοινωνιακό κόμβο όπου και οφείλει την συνεχόμενη ανάπτυξή του. Ενδεικτικά αναφέρουμε το εργοστάσιο εμφιαλώσεως νερού και αναψυκτικών, τα σύγχρονα θερμοκήπια ευρωπαϊκών προδιαγραφών, τις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος (φωτοβολταικά) κ.τ.λ., τα οποία εξασφαλίζουν πολλές θέσεις εργασίας. Αποτελεί οικισμό που συνεχώς συγκεντρώνει κατοίκους από τα γύρω ορεινά χωριά και διάφορα επαγγέλματα. Διαθέτει όλα τα είδη καταστημάτων, εστιατόρια, ταβέρνες, ξενώνες και διάφορες υπηρεσίες. Το Καλπάκι αποκτά τελικά σημαντικό ρόλο στην οργάνωση του χώρου της ευρύτερης περιοχής.
(κείμενα Ν.Κατσένης)